2021-yil O‘zbek tilshunosligida kelishik kategoriyasining o‘rganilishi

Hozirgi o’zbek adabiy tilida otning boshqa ma‘nolari va bu ma‘nolarni ifodalovchi formalar sistemasi

Kelishik kategoriyasi olti grammatik ma‘no yoki olti kelishikni birlashtiradi:
1.Bosh kelishigi
2.Qaratgich kelishigi
3.Tushum kelishigi
4.Chiqish kelishigi
5.Jo’nalish kelishigi
6.O’rin-payt kelishigi

Kelishik kategoriyasi deyiladi Kelishik shakllarining umumiy mohiyati quyidagi jadvalda aks etadi:

Grammatik ma‘no

Grammatik ma‘no har doim ham quyi ma‘noga nisbatan olinadi. Masalan, kelishik kategoriyasi umumiy grammatik ma‘nosi quyidagi kelishikning ma‘nosiga nisbatan olinsa, har bir kelishikning umumiy grammatik ma‘nosi undan quyidagi bu kelishik umumiy grammatik ma‘nosining «parchasi»ga nisbatan olinadi. Chunki ota farzandiga nisbatan ota, otasiga nisbatan farzand bo’lganligi kabi kelishik kategoriyasi umumiy grammatik ma‘nosi haqida gap ketayotganda har bir kelishikning ma‘nosiga nisbatan umumiy grammatik ma‘no termini qo’llanilmaydi. Kategoriya va shakl ma‘nosi hamda uning xususiy ko’rinishi haqida bahs ketganda, uni qanday baholash muammosi ham bor. Bunda dialektikaning umumiylikmaxsuslik-alohidalik kategoriyasiga metodologiya sifatida tayanish lozim bo’ladi