2021-yil 25-noyabr 2021-yil

Business-to-business 
(B2B) - biznes biznes uchun. Ushbu turdagi raqam li 
bozorlarda tashkilotlar bir-birlariga raqamli vertikal bozorlar (ma’lum bir hududdagi 
o’ziga xos savdo jamoalari), turli etkazib beruvchilarning raqamli savdo maydonchalari, 
tarmoqlararo portallar, kim oshdi savdolari, raqamli birjalar yordamida sotadilar. B2B 
yo’nalishi bugungi kunda eng rivojlangan raqamli bozor turidir.
2. 
Business-to-Consumer 
(B2C) - biznes iste’molchi uchun. Tashkilotlar tovar 
va xizmatlarni alohida olingan iste’molchilarga vitrina saytlari, chakana savdo, virtual 
savdo markazlari, onlayn xizmatlar (transport, sug’urta, sayohat, bank, ta’lim va 
boshqalar) shuningdek raqamli kataloglar asosida sotadilar. Bu, oxirgi iste’molchiga 
yo’naltirilgan biznesdir.
3. 
Business-to- Government 
(B2G) - davlat uchun biznes. Biznes, hukumat 
va ma’muriy tuzilmalar o’rtasida davlat (munitsipal) xaridlari bo’yicha oʻzaro 
munosabatlar amalga oshadi.
4. 
Consumer-to-Consumer 
(C2C) - iste’molchi iste’molchi uchun. Iste’molchilar 
tovar va xizmatlarni bir-birlariga alohida raqamli auksionlar orqali sotadilar.

---

215
5. 
Government-to-Everybody 
(G2E) - davlat hamma uchun. Davlat idoralari 
fuqarolarga kerakli xizmatlarni taqdim etadilar.
6. 
Government-to-Consumer 
(G2C) - hukumat iste’molchi uchun. Ushbu 
turdagi bozorlar aholining davlat organlari bilan o’zaro aloqasi uchun mo’ljallangan 
(masalan, raqamli hukumat).
Raqamli bozorga munosabat jihatidan xaridorlarni uch guruhga bo’lish mumkin.
1. An’anaviylar tovarlarga qo’llari bilan “tegishni”, sotuvchi bilan shaxsan 
muloqot qilishni afzal ko’rishadi. Ammo ba’zi bir holatlar ularni raqamli bozorga 
“tashrif buyurishga” majbur qilishi mumkin: pulni tejash imkoniyati, “an’anaviy” 
do’konning ish vaqtining noqulayligi, do’konning hududiy uzoqligi, do’stlarning 
tavsiyalari va boshqa omillar.
2. Xaridlarning bir qismini Internet orqali amalga oshiradigan iste’molchilar. 
Ular Internetdan tovarlarning iste’mol sifatlari, narxlari, boshqa iste’molchilar fikri 
to’g’risida ma’lumot to’plash uchun foydalanishlari mumkin. Shu bilan birga, ular 
xaridlarning bir qismini Internet orqali, ba’zilari esa an’anaviy do’konlarda tarmoqqa 
olingan ma’lumotlar asosida amalga oshiradilar.
3. Barcha xaridlarini raqamli bozorda amalga oshiradigan iste’molchilar. Ular 
odatda professional ravishda axborot va telekommunikatsiya texnologiyalari bilan 
bog‘liq.
Dunyo bo‘ylab Internetga kirish va qabul qilish tez sur‘atlar bilan o‘sib 
borayotganligi sababli , raqamli xaridorlar soni har yili ortib bormoqda . 2020-yilda 
ikki milliarddan ortiq odam tovar yoki xizmatlarni onlayn xarid qildi.