2021 tilda leksik o’zlashtirishning ahamiyati; koreys tili misolida feruza Iskanderovna Jumaniyazova

Oriental Renaissance: Innovative, 
educational, natural and social sciences 
 
VOLUME 1 | ISSUE 6 
ISSN 2181-1784 
Scientific Journal Impact Factor SJIF 2021: 5.423 
265 
w
www.oriens.uz
July 
2021
 
 
tashqi (ular odatda ijtimoiy, aqliy, estetik, tarixiy sabablarni o'z ichiga oladi) va sof 
lingvistik, ichki sabablarni ajratish kerak.
3
Masalan, 
컴퓨터
"kompyuter",
인테넷
"Internet",
타이머
"taymer",
프린터
"printer" so'zlari bizning hayotimizga ularni 
ifodalaydigan denotatlar bilan bir vaqtning o'zida kirib keldi. Ushbu guruh ichida 
retseptorlari tili madaniyati uchun yangi voqeliklarni bildiruvchi, ammo shu bilan 
birga manba tilida mos keladigan ekvivalentlarga ega bo'lmagan juda kichik so'zlar 
guruhini ajratish kerak.
4
Chet tilidan o’zlasishning yana bir sababi - ijtimoiy-psixologik – ekstra va 
intralingvistik sabablar orasida oraliq pozitsiyani egallashidir. Gap shundaki, ba'zida 
manba tilida ma'lum bir ma’noni qabul qilish retseptor tiliga qaraganda ma'no 
jihatidan aniqroq, qisqa, etimologik jihatdan "ravshan" bop keladi va bu ham chet tili 
so'zini o’zlashtirish va keyin uni almashtirish uchun sabab bo'lib xizmat qiladi. 
Masalan: 
‘
일절
’
과
‘
일체
’
를
혼동하여
쓴
대표적인
예로
‘
안주
일절
’
이라는
표현을
들
수
있다
. 
많은
음식점에서
‘
모든
안주를
모두
취급한다
’
는
뜻으로
‘
안주
일절
’
이란
표현을
사용하곤
한다
. 
그러나
‘
일절
’
이라는
단어는
‘
아주
, 
전혀
, 
절대로의
뜻으로
, 
흔히
행위를
그치게
하거나
어떤
일을
하지
않을
때
쓰는
말
’
이다
. 
일절의
뜻을
정확하게
이해하고
‘
안주
일절
’
이라는
표현을
파악하자면
, 
안주를
취급하는
음식점과는
어울리지
않는
표현이라는
것을
알
수
있다
.
5
Zamonaviy tsivilizatsiyaning shakllanishi xabarlarni ommaviy ravishda yaratish 
texnologik imkoniyatining paydo bo'lishi bilan chambarchas bog'liqdir (bosma ixtiro 
- matbuot). Ilm-fan dunyoga press-relizlarni yaratish uchun majburiy usulni taqdim 
etdi. O'zlarining tili va leksik tuzilishiga ega bo'lgan ommaviy axborot vositalari shu 
3
O’zlashtirishning ahamiyati va ko'plab tadqiqotlarga qaramay, o’zlashtirish sabablarini tasniflash masalasi sanoqli 
asarlarda yoritilgan (Krisin LP " Иноязычные слова в современной жизни ", 1996, Breiter MA " Англицизмы в 
русском языке: история и перспективы ", 1997). Ikkala olim ham til-retseptorlari kognitiv bazasida mos 
tushunchaning yo'qligini (ya'ni yangi hodisa, ob'ektni nomlash zarurati) chet tilidan qarz olishning asosiy sababi deb 
atashadi. 
4
Misol tariqasida M.A. Breiter "shop-tour" va "auto-tour" so'zlarining paydo bo'lishini keltiradi - leksemalar chet tili 
elementlaridan tashkil topgan, ammo manba tilida lug'at va denotativ yozishmalarga ega emas. Ba'zi tilshunoslar ushbu 
kichik guruhni ajratib olishning qonuniyligi haqida bahslashmoqdalar, chunki bu holda biz so'z yasash modellari haqida 
gapiramiz va bunday qarzlar tilning leksik darajasiga tegishli emas. Ko'pincha, o’zlashtirish yoki chet tilidagi so'z 
boshqa madaniyatdan kelib chiqqan yangi haqiqatni belgilash uchun retseptorlari tilida vaqtincha mavjud bo'lganidek, 
noqulay tavsiflovchi iborani lmashtiradi. Bunday almashtirishlarga "timeshare", "privacy", "property" so'zlari misol 
bo'la oladi. Ko'pincha, hatto eng keng tarqalgan tavsiflovchi aylanma ham manba tilidagi so'zga kiritilgan barcha ma'no 
va ma'nolarni aks ettira olmaydi, shuning uchun vaqt o'tishi bilan bunday tavsiflovchi burilishlar chet tilidagi 
ekvivalentlar bilan almashtiriladi. Qarang: M.A.Breiter. «Англицизмы в русском языке: история и перспективы: 
Пособие для иностранных студентов-русистов». M., 1996. - S. 20-26. 
5
http://www.urimal365.kr/index.jsp?control=page&part=view&idx=11945 

---