|
“PEDAGOGIK MAHORAT” ILMIY-NAZARIY VA METODIK JURNAL 2021, Maxsus son
70
- ta’lim beruvchining rahbarlik roli bilan ta’lim oluvchilarning faol bilish faoliyatini birga olib borish;
- darslarning oʻzaro uzviy va dialektik xususiyatga ega boʻlishiga erishish;
- ta’lim oluvchilarning yosh va psixologik, shuningdek, mutaxassislik xususiyatlarini inobatga olish;
- darsni demokratik tamoyillar asosida tashkil etish;
- darsda ta’lim oluvchi erkinligini ta’minlashga erishish;
- darsda ta’lim oluvchilarni mustaqil fikrlash hamda oʻz fikrini bayon etishiga undash va imkon yaratish;
- dars davomida ta’lim oluvchilar faoliyatini toʻg’ri tashkillashtirish, muammoli izlanuvchanlik
layoqatlarini rivojlantirish;
- dars jarayonida oʻqitishning jamoa, guruhli va yakka tartibdagi shakllarini mos ravishda qoʻshib olib
borish;
- ta’lim oluvchilar oʻquv faoliyatlarining atroflicha nazorat qilinishi va adolatli darajada baholanishi va
h.k.
Darslarda, masalan, tabiatshunoslik va uni oʻqitish metodikasi darslarida oʻrganish obyektlari
hisoblangan koʻrgazmali qurollarni ikkita guruhga: tabiiy jismlar va oʻqitish uchun maxsus tayyorlangan, jism
va hodisalarning tasvirlariga ajratish mumkin. Tabiiy jismlarga tog’ jinslari, minerallar, tuproq namunalari,
oʻsimliklar, hayvonlarning tabiat burchagidagi asliy namunalari yoki tulumlar kiradi. Koʻrgazmali qurollar
sathi (suratlar, disklar, multimedialar, diafilmlar, diapozitivlar, rangli rasmlar, mavzuga oid jadvallar) va
hajmli (model, maket, mulyaj, hoʻl preparat, asliy namuna, kolleksiya, gerbariylar, plan, xarita, globus,
doskada rasm chizish)ga ajatiladi. Har ikkisi ham harakatsiz va harakatli boʻlishi mumkin. Dars
samaradorligini oshirishda oʻquv vositalarining ahamiyati juda katta. Bularga darsliklar, oʻquv qoʻllanmalari,
radio eshittirishlari, televidenie koʻrsatuvlari, gazeta va jurnallar, elektron darsliklar, kodoskop, proeksion
rangli rasmlar, slaydlar, kompyuterlar, hamda oʻqitishning barcha zamonaviy texnik vositalari, tajribalar
oʻtkazish uchun jihozlar, kundalik kuzatish daftari, oʻlkashunoslik burchagi, geografiya maydonchasi va
undagi jihozlar, maktab oʻquv-tajriba maydonchasi kiradi. Oʻqituvchi fanning istiqbollari haqida umumiy
tasavvurga ega boʻlmay turib, chuqur asoslangan dars oʻtkazishiga umid qilish qiyin. Oʻquv fanidagi g’oyalar
va mavzularning izchilligi va oʻzaro bog’liqligini tasavvur etgan holda oʻqituvchi dars mashg’uloti jarayonida
dars mazmunidan tashqari darsda foydalaniladigan qoʻshimcha manbalar (she’r, maqol, matal, topishmoq,
yozuvchilarning asarlaridan parcha, hayot bilan bog’liqlik, fanlararo bog’lanishlar)dan unumli foydalanishi
maqsadga muvofiq boʻladi. Darslar samaradorligi oʻqitish uslublari toʻg’ri tanlanganida va ularni koʻrgazmali
qurollar, oʻquv vositalari bilan uyg’unlashtirilganda sezilarli darajada ortadi. Oʻqitishning zamonaviy texnika
vositalari va axborot texnologiyalaridan mohirona foydalanish dars samaradorligini ta’minlaydi va oʻquv
mehnati intensivligini hamda oʻquv jarayoni texnik madaniyatini oshiradi. Hozirgi paytda koʻp mamlakatlar,
shu jumladan, respublikamiz uzluksiz ta’lim tizimida ham turlicha nomlangan texnologiyalardan
foydalanilmoqda.
Bu texnologiyalarning barchasi ma’lum umumiylikka ega boʻlib, ular xususiy jihatlariga binoan
tasniflanishi V.S.Kukushin. G.K.Slevko. G.Berdiyev kabi koʻplab olimlar tomonidan koʻrsatilgan boʻlib,
ularni sxematik tarzda quyidagicha ifodalash mumkin. Shu bilan bir vaqtda hozirgi paytda amaliyotda
quyidagicha nomlangan pedagogik (ta’lim) texnologiyalaridan keng koʻlamda foydalanilib ijobiy natijalar
olinmoqda
1. Individual ta’lim texnologiyasi 2. Jamoaviy ta’lim texnologiyasi. 3. Belgikontekstli ta’lim
texnologiyasi 4. Ishbilarmonlik yoki rolli oʻyin ta’lim texnologiyasi. 5. Muammoli ta’lim texnologiyasi. 6.
Axborot ta’lim texnologiyasi. 7. Dasturli ta’lim texnologiyasi. 8. Integrativ ta’lim texnologiyasi. 9. Modulli
ta’lim texnologiyasi. 10. Mualliflik ta’lim texnologiyalari. 11. Rivojlantiruvchi ta’lim texnologiyasi. 12.
Tayanch sxemalaridan foydalanib oʻqitish texnologiyasi. 13. Masofaviy ta’lim texnologiyasi. 14.
Etnopedagogik ta’lim texnologiyasi. 15. Faol ta’lim texnologiyasi. 16. Hamkorlik ta’lim texnologiyasi. 17.
Tabaqalashtirilgan ta’lim texnologiyasi. 18. Noan’anaviy ta’lim texnologiyasi. 19. An’anaviy ta’lim
texnologiyasi. 20. Baholamasdan va yoʻqlama qilmasdan oʻqitish (erkin ta’lim) texnologiyasi. 21. Asosiy
materiallarni ajratib olib oʻrganish texnologiyasi. 22. Yiriklashtirib oʻqitish texnologiyasi. 23. Politexnik ta’lim
texnologiyasi. 24. Jadal ta’lim texnologiyasi. 25. Shaxsga yoʻnaltirilgan ta’lim texnologiyasi. 26. Ta’lim
jarayonini toʻg’ri tashkil etib boshqarish texnologiyasi. 27. Erkin ta’lim texnologiyasi. 28. Sirtqi ta’lim
texnologiyasi. 29. Eksternat ta’lim texnologiyasi. 30. Keys-stadi texnologiyasi 31. ECTS kreditlari.
Do'stlaringiz bilan baham: |
