|
“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE
AGRICULTURAL SECTOR”
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021.
Web:
http://conference.sbtsue.uz/uz
- uzoq muddatli rivojlanish senariylari va variantlarini asoslash.
Jahon amaliyoti sanoat rivojlanishining uzoq muddatli dinamikasini aniqlash uchun universal
model yo’qligini ko’rsatadi, ammo barcha modellar umumiy xususiyatlar va tarkibiy qismlarga ega.
Uzoq muddatli va o’rta muddatli prognozlashning kombinatsiyasi tegishli dasturlar to’plami va
harakat rejalarining mavjudligini nazarda tutadi. O’rta muddatli prognozni bog’lash va o’zaro aloqada
bo’lish uchun uzoq muddatli prognoz har besh yilda o’rta muddatli (besh yillik) prognozlar davriga
qoldiriladi va uning ko’rsatkichlari aniqlanadi (Xitoy, Malayziya (o’n
- yillik uzoq muddatli rejalar, besh
yillik rivojlanish rejalari), Janubiy Koreya, Rossiya, Belorussiya).
Kelgusida iqtisodiy vaziyatning noaniqligini hisobga olgan holda, prognozlash ichki va tashqi,
siyosiy va iqtisodiy omillarning mumkin bo’lgan ta’siriga qarab bir necha variantlarda amalga oshirila
di.
Ko’pincha rivojlanish prognozlari uchta
- evolyutsion, progressiv va pessimistik shakllarda ishlab
chiqiladi. Xalqaro siyosiy beqarorlik va tovar va investitsiya bozorlaridagi beqarorlik, sanoatdagi chuqur
tarkibiy va texnologik o’zgarishlar sharoitida
rivojlanayotgan iqtisodiyoti bo’lgan mamlakatlarda,
ko’rsatilgan variantlar bilan bir qatorda, rivojlanishning dinamik stsenariysi ishlab chiqilmaqdi.
Uzoq muddatli strategiya va prognozlar uch bosqichda ishlab chiqiladi.
Birinchi bosqichda sanoatning rivojlanishini prognoz qilish uchun kontseptsiya ishlab chiqiladi, u
tegishli prognoz davri uchun maqsadli parametrlarni belgilaydi, ular tashqi sharoit o’zgarishiga va sanoat
ishlab chiqarishidagi resurslardan foydalanish intensivligiga qarab variantlari bilan farqlanadi.
Ikkinchi bosqichda sanoatni rivojlantirishning kontseptual qoidalari va maqsadli parametrlari
asosida sanoatning hozirgi holatini real baholashni hisobga olgan holda tegishli uzoq muddatli davr
uchun tarmoqlar rivojlanishini prognoz qilish b
o’yicha loyihalar ishlab chiqilaqdi.
Uchinchi bosqichda tarmoqlarning rivojlanishini bashorat qilish loyihalari va boshqa prognozlash-
tahlil materiallari asosida sanoat rivojlanishini bashorat qilish loyihasi ishlab chiqilaqdi.
Mavjud biznes sharoitlariga
asoslanib, vaziyatni to’liq tahlil qilishga asoslangan uzoq muddatli
strategiya va prognozlarda sanoatni rivojlantirish gipotezalari asoslanadi; maqsadlar, vazifalar
belgilanadi, ushbu maqsadlar uchun resurslardan samarali foydalanish yo’nalishlariga baho
beriladi;
sanoatni rivojlantirishning yangi sifat darajasiga chiqish yo’llari va mexanizmlari asoslanadi.
Uzoq muddatli strategiyalar va rivojlanish prognozlarini ishlab chiqish va amalga oshirish
mexanizmi tizimning ma’lum bir qat’iyligini
- belgilangan maqsadlar va ularga erishishning
ko’rsatkichlarini, ishlarning ketma
-ketligi va vaqtini, kelishilgan byudjetlarni va boshqalarni nazarda
tutadi. Shu bilan birga, bozor iqtisodiyoti sharoitida uzoq muddatli sanoatni rivojlantirish strategiyasini
ishlab ch
iqish va amalga oshirish tizimiga uning egiluvchanligi va moslashuvchanligini ta’minlovchi
elementlar kiradi.
Sanoatni rivojlantirishda muvaffaqiyatga erishgan ko’plab mamlakatlarning tajribasi uzoq muddatli
strategik rivojlanishning bir nechta turlarini a
jratib ko’rsatishga imkon beradi:
- tabiiy boyliklardan foydalanish strategiyasi, unga asosan boy neft zaxiralariga ega davlatlar - Fors
ko’rfazi mamlakatlari, Venesuela va qisman Indoneziya ergashdilar. Strategiyaning mohiyati xorijiy
investitsiyalarni ja
lb qilish bilan tabiiy resurslarni o’zlashtirish va eksport qilish hamda keyinchalik
olingan daromadlardan aholi farovonligini oshirish va ichki bozorga yo’naltirilgan qator tarmoqlarni
rivojlantirish uchun sarflashdan iborat;
-
«ta’qib qilish» strategiya
si, demak, sanoat asosan arzon ishchi kuchiga tayanib, rivojlangan
sanoat mamlakatlarida ishlab chiqarilgan raqobatbardosh mahsulotlar ishlab chiqarishni o’zlashtiradi va
bozorlarda o’z o’rnini to’ldiradi, asosiy ishlab chiqaruvchilarni u erdan quvib chiqa
radi. Birinchi
bosqichda iste’molchiga yangi mahsulotlar taklif qilinmaydi: avval yaratilgan namunalarni arzonroq
narxda ko’paytirishga ahamiyat beriladi.
Bozorlarda o’z o’rnini topgandan keyingina, «ta’qib etuvchi» mamlakatlar kompaniyalari yanada
sifatli
va original mahsulotlar ishlab chiqarishga o’tadilar. Ushbu strategiyaga Yaponiya, Janubiy Koreya,
Janubi-Sharqiy Osiyoning boshqa mamlakatlari rioya qilgan va Xitoy ham undan katta darajada
foydalanadi;
-
«eng ilg’or strategiya» AQSh, Germaniya va Evropani
ng boshqa rivojlangan sanoat mamlakatlari
va so’nggi 25 yil ichida Yaponiyaning sanoat siyosati hisoblanadi. U ilmiy
-texnik taraqqiyot yutuqlari
65
Do'stlaringiz bilan baham: |
