2021 development issues of innovative economy in the agricultural sector

 
Аннотация:
В статье представлены научно
-
теоретические взгляды и научно
-
практические 
рекомендации по обеспечению финансовой устойчивости коммерческих банков.
 
Ключевые слова
: Финансовая устойчивость коммерческих банков, высоколиквидные 
активы, процентные доходы, ссудный портфель, кредитный риск.
 
Annotation: 
In this article presents scientific-theoretical views and scientific-practical 
recommendations on ensuring the financial stability of commercial banks.
 
 
Key words: 
Financial stability of commercial banks, highly liquid assets, interest income, loan 
portfolio, credit risk. 
1
СамИСИ таянч докторанти
 
(ORCID ID: 0000-0002-3170-9181), 
[e-mail]
 

---

143 
 

“DEVELOPMENT ISSUES OF INNOVATIVE ECONOMY IN THE 
AGRICULTURAL 
SECTOR”
 
International scientific-practical conference on March 25-26, 2021. 
Web: 
http://conference.sbtsue.uz/uz
 
Тижорат банкларининг капитал базасини ошириш ва молиявий барқарорлигини таъминлаш 
миллий банк тизими барқарорлигининг зарурий шарти ҳисобланади. Шу боис, Ўзбекистон 
Республикаси Президентининг 2017 йил 7 февралдаги ПФ
-4947-
сонли фармони билан тасдиқланган 
“Ўзбекистон Республикасини янада ривожлантириш бўйича Ҳаракатлар стратегияси”да банк 
тизимини ислоҳ қилишни чуқурлаштириш ва барқарорлигини таъминлаш, банкларнинг 
капиталлашиш даражасини ошириш ва молиявий барқарорлигини мустаҳкамлаш мамлакат банк 
тизимини ривожлантиришнинг устувор йўналишлари сифатида таъкидлаб ўтилган. 
Тижорат банкларининг молиявий барқарорлиги масаласи кўплаб хорижлик ва 
мамлакатимиз иқтисодчи олимларининг илмий изланишларида тадқиқ қилинган ҳамда тегишли 
хулосалар, тавсиялар шакллантирилган.
Проф О.Лаврушиннинг фикрига кўра, тижорат банкларининг молиявий барқарорлигини 
баҳолашда асосий эътибор гуруҳлаш ва таркибий таҳлилга қаратилиши лозим, шундагина ҳар бир 
гуруҳ операциялардан олинган фойданинг даражаси ва барқарорлигига реал баҳо бериш мумкин
2
. 
Биз О.Лаврушиннинг ушбу хулосасига тўлиқ қўшиламиз ва қўшимча сифатида 
айтмоқчимизки, тижорат банкларининг молиявий барқарорлигини баҳолашда қиёсий таҳлил усули 
ҳам муҳим ўрин тутади. Бунда қиёсий таҳлилни бошқа банклар билан амалга оширишни мақсадга 
мувофиқ, деб ҳисоблаймиз. Жаҳон тикланиш ва тараққиёт банки экспертларининг тавсиясига кўра, 
тижорат банклари ялпи даромадларининг умумий ҳажмида фоизли даромадларнинг салмоғи 
камида 70 фоиз бўлиши керак
3
. 
Тижорат банклари фоизли даромадларининг умумий ҳажмида кредитлардан олинган 
фоизли даромадлар салмоғининг юқори ва барқарор бўлиши уларнинг молиявий барқарорлигини 
таъминлашнинг муҳим шарти ҳисобланади. Шу сабабли, Жаҳон тиклаш ва тараққиёт банки 
экспертлари томонидан таклиф этилган соф фоизли спрэд коэффициентини ҳисоблаш 
методикасидан республикамиз банкларининг кредитлардан олинган фоизли даромадларнинг 
барқарорлигини баҳолашда фойдаланиш, фикримизча, муҳим амалий аҳамиятга эга.
Жаҳон тиклаш ва тараққиёт банки экспертлари томонидан таклиф этилган методика бўйича 
соф фоизли спрэд коэффициенти қуйидагича ҳисобланади:
СФСК
= 
КОФС
х 100%
–
ДТФС
х 100%
СК
ФТДС
Бу ерда:
СФСК
- 
соф фоизли спрэд коэффициенти
; 
КОФС
-
кредитлардан олинган фоизлар суммаси;
ДТФС –
депозитларга тўланган фоиз суммаси;
ФТДС –
фоиз тўланадиган депозитлар суммаси.
Жаҳон тиклаш ва тараққиёт банки экспертларининг тавсиясига кўра, соф фоизли спрэд 
коэффициентини ҳисоблашда талаб қилиб олинадиган депозитлар суммаси ва уларга тўланган 
фоизлар ҳисобга олинмаслиги керак.
Фикримизча, соф фоизли спрэд коэффициентини ҳисоблашда талаб қилиб олинадиган 
депозитларнинг барқарор қолдиғи ҳисобга олиниши лозим. Чунки, Мустақил давлатлар 
ҳамдўстлигига аъзо мамлакатларнинг банк амалиётида талаб қилиб олинадиган депозитлардан 
кредит ресурси манбаи сифатида фойдаланилади. Бундан ташқари, соф фоизли спрэд 
коэффициентини ҳисоблаш формуласида банклараро кредитлар суммаси ва уларга тўланган, 
улардан олинган фоизлар
суммаси алоҳида кўрсатилиши лозим. Бунинг боиси шундаки, банклараро 
кредитлар тижорат банклари учун кредит ресурси манбаи ҳисобланади, улар муддатли депозитлар 
каби аниқ муддатларга ва фоиз ставкаларига эга.
2
Лаврушин О.И. Банковское дело. –
М.: КноРус, 2008. –
С. 2
51. 
3
Макнотон Д. Банковские учреждения в развивающихся стран. Пер. с англ. –
Вашингтон: ИЭР, 1994.

---

144