2020 jil mazmuni: kirisiw I- bap. O’zbekistan respublikasi turizmi haqqinda

Samarqand. A’sirler dawaminda O’zbekistan qalalari Ulli Jipek Joli eski transkontinental magistral o’mirinde ulken rol oynadi. Bir g’ana Samarqand Ulli Jipek Jolinin’ ju’regi dep at aldi.
Eski da’wirlerde Samarqand Islam arxitekturasinin’ duri esaplang’an, dunya aynasi. Sol siyaqli atlar menen ta’riplengen. Tariyxiylig’i menen Rim, Afina, Babiylon siyaqli qalalari menen ten’ bolg’an Samarqand o’zinin’ 2750 jillig’in nishanlaydi. Samarqand ulli qomandan ha’m Chingisxandan kiyingi orayliq Aziyanin’ hu’kimdari Amir Temur da’wirinde ulli Mawarannaxr ma’mleketinin’ paytaxti etip saylang’anda o’zinin’ en’ joqari gu’llep-jasnawi shoqqisina jetti. Bul waqitta ken’ ko’lemdegi qala-qurislislari a’melge asirildi. Ulli hu’kimdar Samarqandda o’z da’wirinin’ en’ sheber o’nermentler ha’m ustalardi topladi ha’m olar jaratqan jumislari a’sirler dawaminda jasap kelmekte. Amir Temurdin’ aqlig’i Ulug’bek bul u’rip-a’detlerdi dawam etti. Bu’gingi ku’nde Samarqanddag’i estelikler gozzal ha’m u’lken. Bul qalada eski qarawsiz orinlar, medrese, meshitler ha’m minaralarda saqlanip qalg’an eski tariyxinin’ na’pesin seziw mu’mkin.
A’psanaliq Registan maydani ortaliq aziyanin’ qaytalanbas esteligi bolip tabiladi. O’tken da’wirde bul maydan Samarqandtin’ sawda ha’m sociyalliq orayi bolg’an. Bul jerde bir neshe a’sirlik u’sh u’lken imaratlari Ulug’bek, Sherdor ha’m Tillaxoriy medreseleri qa’t ko’tergen.
Go’r-A’mir qa’biri eski Samarqandtin’ ja’ne bir duridir. Ulli ma’mleket hu’kimdari Amir Temur ha’m onin’ eki aqlig’i qa’birleri jaylasqan. Hawa ren’ lolalardin’ japiraqlari tig’iz etip jaylastirilg’an. G’unshag’a uqsas Go’r –A’mir qa’biri sayaxat etiwshiler ushin ju’da taniqli jer.
Registan maydani, Go’ri- A’mir, Bibiy-xonim, SHoxi-zinda qa’birleri, Ulug’bek observatoriyasi ha’m sonday-aq bir qansha estelikler qalag’a sayaxat etiwshilerdi o’zine tartip kelmekte.
Buxara. Eski a’sirlerden Buxara ko’p turg’inli oazistin’ orayi bolip kelmekte. Onin’ jasi 2500 jil, 140 dan artiq tariyxiy esteliklerdi saqlap qalg’an Buxara sayaxatshilardin’ en’ su’yikli jerlerdin’ biri bolip tabiladi.
Tor menen qaplang’anday Ismaiyil Samoniy qa’biri u’lken qorg’an ha’m Buxara hu’kimdarinin’ bekkem turar jeri Ark, Minorali Kalon, janli labirint siyaqli ko’plegen meshit ha’m medreseler, ka’rwan saraylar estelikler muqaddes Buxaranin’ ten’i joq durlarinan bolip qaladi.
Xiva. Ulli Jipek Joli da’wirinen toliq saqlanip qalg’an Xiva esaplanadi. Ol “Ashiq aspan astindag’i muzey” dep ataladi. Qala orayindag’i ko’plegen tariyxiy estelikler jaylasqan: Ishan qala esteligi XVIII a’sir aqiri XXI a’sirdin’ birinshi yarimina tiyisli. Ulli Jipek Jolinin’ kesilispesinde jaylasqanlig’I ha’m bul jerden Ka’rwan joli o’tkenligi sebepli Ishan qalag’a dunyanin’ tor’t ta’repine qarag’an to’rt darwazalar qurilg’an. Qala diywalinin’ ba’lentligi haqiqiy Shig’is ertekleri siyaqli qalalarg’a a’jayip ko’rinis beredi.
Minaralar aspang’a jeteyin deydi ha’m olardin’ arasindag’i O’zbekistandag’i en’ uzin minara Islom Xo’ja bolip esaplanadi. Olardin’ tegis tamlari, estelikleri ha’m meshitlerinin jarqirag’an ko’k gu’mbezleri ko’rinedi. Xiva qalasinda Xan saraylarinan bir qanshasi saqlanip qalg’an bolip olardin’ en’ ko’p ma’resimler o’tkeriletig’in, xannin’ dem alatug’in ha’m xannin’ ja’rdemshileri jasaytug’in zal jaylasqan, u’lken Tas hawli menen o’rilgen. Qalanin’ a’jayiplilig’in biliw, tar ko’shelerin u’reniw h’am “Ashiq aspan muzey” inin’ la’zzet aliw ushin bir ku’n da kemlik etedi.