2020 Domuladjanov Ibragimjon

SIGNALIZATSIYA TIZIMLARI 
Ba’zi bir xavfli vaziyatlarda ogoxlantirish vositasi sifatida signal tizimlaridan foydalaniladi. 
Bajaradigan  vazifasiga  ko‘ra  signal  vositalari  amaliy,  ogoxlantiruvchi  va  belgilovchi  turlarga 
bo‘linadi. Bundan tashqari tovushli va ko‘rinadigan bo‘lishi mumkin. Tovushli signal tizimiga sirena, 
qo‘ng‘iroq, gudok va boshqalar kiradi. Ko‘rinadigan turlariga xar xil yorug‘lik tarqatuvchi vositalar 
yordamida qizil, sariq, ko‘k va boshqa ranglar yordamida xavf darajalarini belgilash va ularga kerakli 
bo‘lgan xarakatlar bilan javob berish tartibi belgilangan. Tovush yordamida beriladigan signal sanoat 
korxonasi muxitida bo‘lishi mumkin bo‘lgan xar qanday tovush va shovqinlardan farqli iloji boricha 
quyi chastotadagi (2000 Gs gacha) tovushdaan tashkil topgan bo‘lishi va sexning xar bir nuqtasida 
keskin  eshitilishni  ta’minlashi  kerak.  Bunday  signal  vositalarini  u  erda  ishlayotgan  kishilarning 
xolatlari qanday bo‘lishidan qat’iy nazar eshitadilar. 
YOrug‘lik signali keng tarqalgan vositalar qatoriga kirsa xam, uning asosiy kamchiligi signal 
berilayotgan  tomondan  qaramaqarshi  tomonga  qarab  turgan  odam  bu  vositalarni  ko‘rmay  qolishi 
mumkin. SHuning uchun xam yorug‘lik signallari doimiy kuzatib turuvchi operator bo‘lgan vaqtda 
yaxshi natija beradi. YOrug‘lik signallari asosan ikki yoki uch xil rang beruvchi lampalar yordamida 

---

 
58 
bajariladi. Bunda, masalan qizil va yashil ranglardan foydalanish mumkin. Qizil rang xavfni, yashil 
rang xavfsizlikni anglatadi, agar mabodo ikkala rangli lampa xam yonmayotgan bo‘lsa, unda signal 
tizimi ishlamayotganligini anglatadi. 
Uch xil qizil,  yashil  va  sariq ranglardan iborat lampalar o‘rnatilgan vositalardan xam keng 
foydalaniladi. Masalan, ko‘cha xarakatini tartibga keltiruvchi svetoforlarni misol tariqasida keltirish 
mumkin.