2019-yil tabiiy fanlar fakulteti

Uzun mo`ylov qo`ng’izlarning tuxumlari 3.4 5-rasm 

(laboratoriya sharoitida. 26.05.2017 y) 

 
Laboratoriya sharoitida qaysi daraxtga nechta tuxum qо`yishni bilish uchun 
turli mevali va manzarali daraxtlardan 0,5 metrli ekma tayyorlandi va har bir 
namunaga erkak va urg`ochi bir xil miqdorda qо`yildi. Atrofi setka bilan о`rab 
qо`yildi. Tajriba 3 ta namunada о`tkazildi. 
Mо`ylovdorlarning о`simlik turiga qarab tuhum qо`yish xususiyatlari
(Qo`qon 
o`rmon xo`jaligi, 2017.).
Qо`ng`izlarning tuxum qо`yishi daraxtlar turiga bog`liqligini tekshirildi. 
Terak va qayrag`ochlarda qо`ng`izlarni tuxum qо`yish kо`rsatkichi biroz yuqoriligi 
aniqlandi, ularda tirqishlar soni kо`p bо`lganligi sababli 144 ta tuxum qо`yganligi 
kuzatildi. 
Olcha,behi tol kabi daraxtlarni tanasi bir muncha silliqligi tufayli boshqa 
daraxtlarga nisbatan juda oz miqdorda tuxumlar qо`yildi. 
Tuxumlar yetilib, undan lichinkalarning chiqishi о`rtacha 10-12 kunni о`z 
ichiga oladi. Bu jarayon laboratoriya sharoitida quydagicha tekshirildi. Ekmalarga 
tо`p-tо`p qilib qо`yilgan tuxumlarni Petri chashkasiga kо`chirib о`tkazilib, namlik 
va harorat bir xil ushlab turildi. 

---

65
3.4.2-jadval. 
Lichinkalarning tuxumdan chiqish muddatlari (Farg`ona, 2017). 
Tajriba 
raqamlari 
Tuxum 
qо`ygan 
muddat. 
Kichik 
tо`pidagi 
tuxumlar soni 
Tuxumdan 
chiqqan 
lichinkalar 
soni 
Tuxumni 
yetilish kunlari 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
8 
9 
10 
11 
12 
7.05 
21.05 
21.05 
6.06 
7.06 
8.06 
9.06 
9.06 
12.06 
12.06 
12.06 
15.06 
12 
8 
9 
11 
10 
12 
9 
13 
16 
21 
15 
22 
8 
8 
7 
5 
5 
6 
6 
9 
13 
16 
9 
8 
9-10 
10-11 
10-11 
10-12 
10 
9-10 
12 
12-13 
11-12 
10-12 
14 
13 
Ular dastlab pо`stloq osti hujayralari bilan oziqlanadi.Organik moddalar 
harakatlanayotgan bu joyda lichinkalar juda tez о`sa boshlaydi. Masalan, ular bir 
kunda 1mm atrofida о`sishi mumkin. Hafta oxirida ularning uzunligi 1sm ga yetishi 
mumkin. Bu vaqtda ularning og`iz organlari ham bir muncha rivojlangan holda 
bо`lib, endi bular oziqlanishi о`simlik yog`ochligiga о`tadi. Dastlab yog`ochlikni 
kо`ndalangiga teshib, о`zakka boradi. Keyinchalik aksariyat hollar daraxtni о`zak 
qismidan uzunasiga qarab yо`llar ocha boshlaydi.Pо`stloq osti yо`llari bilan о`zak 
(yog`ochlik qismidagi) yо`llar bir-biridan farq qiladi. Pо`stloq osti yо`llari tartibsiz 
naqsh kо`rinishida bо`lib, ichki qismidagi yо`llar esa dastlab kо`ndalang 

---

66
keyinchalik esa bir-biriga о`xshash uzunasiga ketgan yо`llarni hosil qiladi. Bu 
oziqlanish hisobiga daraxtda juda kо`p о`yiqlar paydo bо`la boshlaydi. Tuxumdan 
chiqqan lichinkalar shiddatli oziqlanadi. Ular bir kecha-kunduz ichida 20-25 sm 
gacha yog`ochda о`yiqlar paydo qilishi mumkin.