2019 O’zbekiston respublikasi oliy va o’rta maxsus ta’lim vazirligi termiz davlat universiteti



Download 4,27 Mb.
bet38/476
Sana23.01.2022
Hajmi4,27 Mb.
#404395
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   476
Bog'liq
Амиркулов УМК она тили ва адабиёт 2019-2020. Yangisi

2. Sintaktik usulga ko‘ra ikki (ba’zan undan ortiq) so‘z asosi birikishi bilan yangi so‘z qo‘shma fe’l yasaladi. Masalan: Borlig‘imizni, boyligimizni, qadriyatlarimizni dunyoga ayon qilmoqdamiz (I.Karimov). Sustkashlik oson ishni mushkullashtiradi, qiyin ishni esa, chorasiz bir ahvolga olib keladi (Tafakkur gulshani). Bu misollardagi ayon qilmoqdamiz, olib keladi fe’llari sintaktik usul bilan yasalgan qo‘shma fe’llardir.

Qo‘shma fe’llarning qismlari qaysi so‘z turkumidan tuzilishiga ko‘ra ikki turga bo‘linadi: 1) ot+fe’l qolipidan qo‘shma fe’llar. Bunday fe’llarda birinchi qism fe’ldan boshqa so‘z turkumlari (ot, sifat, undov, taqlid)dan tuzilib, ikkinchi qismi fe’l bo‘ladi: javob bermoq, qo‘l qo‘ymoq, nazar tashlamoq, xursand bo‘lmoq, xafa qilmoq, oh urmoq, yalt etmoq kabi. 2) fe’l+fe’l qolipidan qo‘shma fe’llarning har ikala qismi fe’llardan tuziladi: olib chiqmoq, sotib olmoq, yutib olmoq, ola kelmoq kabi. Bunday qo‘shma fe’llarning birinchi qismi –b (-ib), -a (-y) qo‘shimchasi bilan yasalgan ravishdosh shaklida keladi, tuslovchi qo‘shimchalar ikkinchi qismga qo‘shiladi.

Fe’l+fe’l qolipidagi qo‘shma fe’llar kam miqdorni tashkil etadi.

Qo‘shma fe’llarning har bir qismi o‘z leksik ma’nosini saqlagan holda, birgalikda bitta murakkab harakat tushunchasini anglatadi. SHu jihatdan qo‘shma fe’llar ko‘makchi fe’lli so‘z qo‘shilmalaridan (analitik shakllardan) farqlanadi, chunki bunday fe’llarda leksik ma’no uning birinchi qismi bilan ifodalanib (etakchi qism), ikkinchi qismi esa (ko‘makchi fe’l) unga (etakchi qism ma’nosiga) qo‘shimcha modal ma’no qo‘shadi: aytib ko‘r, olib tur, ko‘rib chiq kabi qo‘shilmalarda aytib, olib, ko‘rib qismi etakchi, ko‘r, tur, chiq qismlari esa ko‘makchi fe’ldir.



Download 4,27 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   34   35   36   37   38   39   40   41   ...   476




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish