20-Tema. Avtomatlastırılǵan proektlestiriw sistemaların qurıw tiykarları Joba

Avtomatlastırılgan proektlestiriw degende, qandayda bir bir kerekli ónimdi proektlestiriw ushın EEM jáne onıń programmalı támiynatınan paydalanıw túsiniledi.
Avtomatlastırılgan proektlestiriw bolsa, óz maǵlıwmatlar bazasına, programmalar kitapxanasına hám olardı baylaw bólim sistemalarına iye bolǵan EEM larga tiykarlanǵan esaplaw texnikası metodları hám texnikalıq bilimlerdi qanday da sistemaǵa jıynawdı ańlatadı.
APS lar sistemalı tashkil etiliwi kózqarasınan tómendegishe klasslarǵa bóliniwi múmkin:
1. waqtın bólekleytuǵın. Bunda bir qansha ámeliy programmalar bir EEM larda atqarıladı. Bul programmalar bir-birlerine baylanıslı bolmaǵan programmalar esaplanadı.
Paydalanıwshılar EEM oraylıq protsessori islew waqtın óz-ara bolıp aladılar.
2. Sistemanı bóleklew. Bir qansha paydalanıwshılar bir ulıwma ámeliy programmanı orınlaw ushın, bir maǵlıwmatlar bazasında, bir EEM de isleydiler. Olar APS resurslarini bolıwıb aladılar.
EEM apparatlarınan paydalanıw boyınsha eki qıylı tiykarǵı sistemalar ámeldegi:
- avtonom sistemalar, yaǵnıy basqa sistemalarǵa baylanıslı bolmaǵan halda isleytuǵın sistemalar;
- basqa EEM jáne onıń maǵlıwmatlar bazası menen terminal apparatlar arqalı baylanısqan sistemalar.
Proektlestiriw procesin avtomatlashtirishni úyreniwden aldın, proektlestiriw procesin jáne onıń ápiwayılastırılgan modeli menen tanısıp chikishimiz kerek.
Ápiwayı ápiwayılastırılgan proektlestiriw procesiniń ulıwma modelin kórip shıǵamız. (7. 1-súwret).
Kórsetilgen modeldi anıqlama berymiz:
- proektlestiriw maqseti ózgermeydi;
- joybar jaratıw ushın anıqlanǵan texnologiyalıq tipli bilimler kerek boladı;
- proektlestiriw procesi hújjetlestiriw múmkin bolǵan hám óndiriste paydalaniletuǵın informaciyalardı (joybardı) jaratadı.
“Joybar” - bul jaratılıp atırǵan ónimdiń modeli bolıp esaplanadı.
Sonday etip, jańa ónimdi (obiektti) esaplaw texnikası qurallarısız, yaǵnıy proektlestiriw procesin avtomatlashtirishsiz jaratılıwma sezilerli waqıt hám miynet resursları sarp etiw etiledi. Zamanagóy quramalı esaplaw sistemaları (super EEM, SHEEM, mikroprotsessorli esaplaw quralları ) jaratılıwı menen, olardı qolda proektlestiriw ulıwma múmkin bolmay qaladı. Bul bolsa proektlestiriw procesin tiykarǵı máselelerin APS lar járdeminde orınlaw zárúriyatın keltirip shıǵarıp atır

7. 1- súwret. Proektlestiriw procesin ulıwma modeli
Proektlestiriw basqıshların kórip shıǵayıq :1) baslanǵısh tariypi, konsepsiyalardı qáliplestiriw (qarawlar, oylaw usılı, tiykarǵı pikir);
2) texnikalıq hújjetlerdi islep shıǵıw ;
3) joybar sheshimlerin dúziw (sistemalı, logikalıq, sxemalı, texnikalıq);
4) joybar hújjetlerin tayarlaw ;
5) tájiriybe úlgilerin tayarlaw ;
6) tájiriybe úlgisin sınap kóriw;
7) ceriyalab islep shıǵarıw ;
Sol xamma boskichlarni avtomatlastırıw múmkin hám zárúr. Bunı tómendegi basqıshlarda ámelge asırıw múmkin.
1-basqısh. Jańa texnikanı islep shıǵıw zárúrligi.
Qoyılatuǵın tiykarǵı texnikalıq talaplar bul basqıshda anıqlanadı.Tiykarǵı xarakteristikalar shegarası anıqlanadı (operativlik, anıqlıq hám basqalar ). Ilimiy texnikalıq izertlew (ITI) hújjetlerin qaytaldan kórip shıǵıw zárúr (maqalalar, esabatlar hám hújjetler). ITI hám qánige tájiriybesi tiykarında jańa ónim konsepsiyası payda boladı. Onı jaratıw usılın tańlaw daǵı Principial anıqlıq menen 1- basqıshnı tamamlanishi texnikalıq talaptı dúziw menen juwmaqlanadı.Bunda hámme Principial sheshim jolları hám usılları kórsetiliwi kerek.
2-basqısh. Jańa apparat jaratıwdı tiykarǵı jolları pútkil detalları menen islep shıǵıw. Bunı tómendegishe ámelge asırıw múmkin:
-bul erda ámeldegi sistemalar haqqında úlken informatsion material qayta islenedi.
Bunıń nátiyjesinde uqsas hám prototip sistemalar tabıladı. Standart sxema hám bloklar
isletiw múmkinligi anıqlanadı ; patent hám ilimiy texnikalıq ádebiyatlardı qıdırıw hám
qayta islew sıyaqlı jumıslar atqarıladı ;
-usınıs etilgen sheshimdi teoriyalıq hám ámeliy tiykarlab beriw. Saylanǵan jónelis
hám proektlestiriw jolına qaray, berilgen talaplardı qandiradigan konstruksiyanı tabıw
múmkinligin tastıyıqlaw.
Bul basqısh nátiyjesinde proektlestiriwge texnikalıq tapsırma beriledi. Ol jaǵdayda joybardı bólek bólimlerin konkret orınlawshıları hám olar aldına qoyılǵan sorawlar sheshimikórsetiledi.
3-basqısh. Joybar sheshimlerin islep shıǵıw - bul process proektlestiriwditiykarı bolıp tabıladı. Ol proektlestiriwdi hámme element hám sistemaların islep shıǵıwdı óz ishine aladı. Bunda eń jaqsı sxemalı sheshimler, konstruktiv hám logikalıq sheshimler qıdırıladı. Bul sheshimler TT de kórsetilgen ámeldegi texnologiyalıq shegaralardı esapqa alatuǵın hám kem ǵárejetli bolıwdı támiyinleydi. Quramalı joybarlarda bul basqısh bir neshe basqıshlarǵa bólinedi. Mısalı : eger esaplaw sisteması bolsa, onı proektlestiriw basqıshları tómendegishe boladı :
1) fizikalıq, sxematexnik;
2) logikalıq ;
3) konstruktorlıq ;
4) texnologiyalıq.
Bul basqıshdıń nátiyjesi: eskizlar, súwretler, Principial sxemalar, montaj hám elektr sxemalar -yaǵnıy járdemshi texnikalıq hújjetler.
4-basqısh. Texnikalıq hújjetler- joybarlovchining ayriqsha, dóretiwshilik bolmaǵan mexnati. Bul erda waqıt boyınsha jumıslar kóp, mısalı : sızılmalar 70% waqtın aladı.Tájiriybe úlgisin tayarlaw ushın zárúr bolǵan sızılma hám konstruktorlıq hújjetlerin tayarlaw -basqısh nátiyjesi bolıp tabıladı.
5-basqısh. Tájiriybe úlgisin tayarlaw. Bul basqısh 2 bólimden ibarat :
-tájiriybe úlgisin kompleks izertlew qılıw hám izertlew programmasın
dúziw;
-joybar hújjetleri hám sızılmalarına zárúr ózgertiwler kirgiziw.
Bul basqıshlardı avtomatlashtirishni kórip chiqamiiz:
1-basqısh eń dóretiwshilik basqısh, sebebi waqtıniń 90% i bul-qıdırıw hám qayta islewge ketedi. Bul sorawdı jasalma intellektni tartqan halda tarqatıp alıw múmkin sebebi sheshim kútpegende ilimiy-texnikalıq izertlewdiń basqa tarawlarında ushırasıp qalıwı múmkin, yaǵnıy onı klassifikatsiyalash, túrli princip hám túrli qatarlar boyınsha qıdırıw aparıw kerek.
EEM-joybarlovchining intellekti (aqıl ) ni kúshaytiruvchi retinde, ol menen
birgelikte jańalıq -esapqa alınbaǵan taraw hám tendensiyalarni itibarǵa alıp qıdırıwdı aparıw ushın kerek. Sonday programmalar jaratıw múmkin, olar járdeminde proektlestiriw basqıshındaǵı túrli variantlardı itimallıq kriteriyasi boyınsha bahalaw múmkin bolsın. Lekin bul házir jaratıw basqıshında. Házirde real paydanı tek informatsion-logikalıq sistema hám qıdırıw sisteması beredi.
2-basqısh. Bul basqıshda xam informatsion qıdırıw sisteması (IQT) paydalı bolıp tabıladı.
Taǵı EEM ni optimallastırıw hám tekseriw máselelerinde qóllaw paydalı.
3-basqısh 90% ge shekem EEM avtomatikalıq proektlestiriwde qollanıladı. Eger ilgeri itibar IQT ga qaratılǵan bolsa, bul erda bolsa elementler parametrleri, túyinleri,tekseriwshi esap -kitapları analiz hám sintezini optimallastırıw máselesine
qaratılǵan.4-basqıshda joybar hújjetleri tayarlanadı. Bul erda kirisiw/chiqish apparatı,grafik qurıwshı apparat járdeminde, EEM arqalı másele sheshimine baylanıslı xisobkitob ótkerilgeninen keyin zárúr sızılmalar, konstruktorlıq hújjetleri alınadı.
5-basqıshda túyin hám apparat úlgileri hám maketlari ústinen tájiriybe
ótkeriliwi múmkin. EEM tájiriybe ketiwin basqarıw hám nátiyjelerdi qayta islewi
múmkin.
Endi APS dıń zamanagóy jaǵdayın kórip shıǵamız :
Ámeldegi APS larǵa mısal keltiremiz: ASPAP-agregat ústlerin APS;
APROKS-kemeler korpusı dúziwdi APS; ASPOS-qurılıs obiektlerin APS(qurılıs procesin tańlawdan baslap konstruksiya elementlerin esapkitobgacha); ESAP- birden-bir APS ni óz ishine alıwshı matematikalıq -logikalıq hám texnikalıq proektlestiriw basqıshları, konstruktorlıq hám texnikalıq hújjetlerdi tayarlawdı aladı.