20-ma`ruza. Kon korxonalari reja

C - bir xil zarrachalar bilan bir-biriga yopishish, tortishish kuchi,

Φ - ishqalanish koeffisenti (φ=tg ρ),

ρ - ichki ishqalanish burchagi,

N-normal kuch tog’ jinslarining fizik tuzulishi va xususiyati kon lahimlarni xavfsiz o’tishda va qazib olish ishlariga katta ta’sir etadi.

Tog’ jinslari tuzilish va xususiyatlari kon lahimlarini qanday usulda barpo etishga, kon tayyorlov lahimlarida mustahkamlagich turi va o’rnatish oralig’ini aniqlashda ta’sir etadi. Kon bosimi lahimning bardoshliligi ko’p hollarda tog’ jinsining zichligi, fizik suvchanligi, qattiqligi va deformatsion ko’rsatkichlari ta’sirini o’tkazadi. Asosiy tog’ jinslarining zichlik ko’rsatkichlari: zichlik; hajm og’irligi; solishtirma og’irligi; sochma hajm og’irligi va g’ovakdorligi kiradi. Tog’ jinslarining zichligi ρ deyilganda shunday o’lchov birligi tushuniladiki og’irlik va hajm birliklari g’ovak bo’shliq va darsizliklarsiz ya’ni nuqsonlarsiz qabul qilinadi. Tog’ jinslarining zichligi kg/m³ o’lcho’v birligida hisoblanadi. Tosh ko’mirlarning zichligi 1300- 1500, qumtosh, allevrolit, ohaktosh 2580-2800, magmatik va metomorfik tog’ jinslari 2700-5000kg/m³. Tog’ jinsni hajm og’irligi ρ–bu tabiiy holdagi tuzulishi nuqsonlarsiz g’ovak, bo’shliq va darzliklarsiz. Zichlik va hajm og’irligi tog’ jinslarini yoki foydali qazilmalarni qazib olishda ularni hisoblash uchun qo’llaniladi. Tog’ jinsining solishtirma og’irligi γ–qattiq jismini hajm og’irligi tog’ jinsining (mineral skeleti N/m³):