20 – Laboratoriya mashg‘uloti H. 248 Protokoli bo’yicha ulanishni o’rnatishni o’rganish

 
 
20.6. Nazariy qism 
 
MEGACO/H.248 protokoli yaratish tarixi va xususiyatlari 
 
MEGACO/ H.248protokolining asosiy xususiyatlari. MEGACO/H.248 signal 
xabarlarini o‘tkazish uchun UDP, TCP, SCTP protokollari yoki ATM transport 
texnologiyasi ishlatilishi mumkin. UDP protokolini quvvatlash – shlyuzlar 
kontrolleriga majburiy talablardan biridir. TCP pro-tokolini kontroller ham, 
transport shlyuzi ham quvvatlashi kerak, SCTP, ATM texnologiyasini quvvatlash 
esa majburiy bo‘lmaydi. 
-
MEGACO/H.248 xabari ikki usul bilan kodlanishi mumkin. IETF qumitasi 
signal axborotini kodlashning matnli usulini, aloqa seansini bayon etish uchun esa 
SDP protokolini ishlatishni taklif qildi. ITU-T signal axborotini taqdim etishning 
binar usulini ko‘zda tutadi - ASN. 1, aloqa seansini bayon etish uchun esa 
rekomenduet maxsus asbob (instrument) tavsiya etadi - Tag-length-value (TLV). 
SHlyuz kontrolleri kodlashning ikkila usulini qo‘llab quvatlashi kerak, shu vaqtda 
shlyuz sifatida – faqat bu usullardan biri. 
20.1-rasmda MEGACO/H.248protokoli evolyusiya daraxti taqdim etilgan. 

---

20.1 – rasm. MEGACO/H.248 protokoli evolyusiya daraxti 
 
Chaqiruvga xizmat ko‘rsatish jarayoni modeli 
 
Portlar nutq axborotining manbalari va qabul qilgichlari hisoblana-dilar. 
Portlarning ikki ko‘rinishi aniqlangan: fizik va virtual. Fizik portlar, shlyuz 
konfiguratsiyasi vaqtidan doimiy mavjud bo‘lgan, bu uskunaning analog telefon 
interfeyslari, bitta telefon ulashni quvvatlov-chi; yoki raqamli kanallar, bitta telefon 
ulashni quvvatlovchi; yoki raqamli kanallar, shuningdek bitta telefon ulashni 
quvvatlovchi va E1 traktga vaqt bo‘yicha kanallarni ajratish tamoyili bo‘yicha 
guruhlashtirilgan. Virtual portlar, faqat so‘zlashuv sessiyasi davomida mavjud 
bo‘lgan, IP tarmoq tomonidagi portlar hisoblanadi (RTP-portlar), ular orqali RTP 
paketlarini uzatish va qabul qilish olib boriladi. 
Virtual portlar Add buyrug‘ini kontrollerdan olinganida shlyuz tomonidan yaratiladi 
va Subtract buyrug‘ini olinganda yo‘q qilinadi, vaholanki, fizik portlar Add yoki 
Subtract buyrug‘ini olinganda, moslikda, nulli kontekstdan chiqariladi yoki nulli 
kontekstga ketinga qaytaradi. 
MEGACO protokoli transport shlyuzining ichida ikkita mantiqiy ob’ektlar 
bilan operatsiyalar o‘tkazadi: port (termination) va kontekst (context), ularni shlyuz 
kontrolleri boshqarishi mumkin. Chaqiruvga xizmat ko‘rsatish jarayoni modelini 
misoli 7.2 – rasmda keltirildgan. 
Port noyob identifikatorga (TerminationID) ega, u port konfiguratsiyasida 
shlyuz tomonidan belgilanadi. Masalan, port identifikatori bo‘lib E1trakti nomeri va 
trakt ichidagi vaqt kanalini nomeri xizmat qilishi mumkin. Ba’zi bir paytda 
buyruqlar shlyuzning hammasiga tegishli bo‘lishi mumkin, bunda maxsus port 
identifikatori (TerminationID) - «Root» ishlatiladi. 
Portlarbir qator xususiyatlarga egalik qiladi (properties), ulardan har biri noyob 
identifikatorga (propertylD) ega. Masalan, portlar nutqli aytib berishlarni, akustik va 
chaqiruv signallarni generatsiya qilish, shuningdek DTMF signalini detektirlash 
kabi xususiyatlarga ega bo‘lishi mumkin. 

---

20.2- rasm. Chaqiruvga xizmat ko‘rsatish jarayoni modelini misoli 
Portlarni yaratishda ba’zi bir xususiyatlar ularga jim turish bo‘yicha beriladi. 
MEGACO protokoli yordamida kontroller shlyuz portlarining xususiyatlarini 
o‘zgartirishi mumkin. Portlar xususiyatlari deskriptorlarga guruhlanadilar, ular 
portlarni boshqarish buyrug‘iga kiritiladi (20.1- jadval). 
20.1 – jadval 
MEGACO protokolideskriptorlari 
Descriptor nomi 
Bayon 
Modem 
Modem turi va parametrlarini identifikatsiya qiladi 
Mux 
Multimediali 
terminallari 
foydalaniladigan 
axborotni 
multipleksorlash turini bayon qiladi, masalan, N.221, N.223, 
N.225.0. 
Media 
Axborot oqimi parametrlarini ixtisoslashtiradi. 
TerminationState Shlyuz porti xususiyatlarini ixtisoslashtiradi. Deskriptor 
ikkita parametrga ega. Parametr ServiceStates port statusini 
bayon qiladi (matn rejimida ishlaydi - test, ish xolatda bo’ladi 
- outofservice, port normal rejimda ishlayotganini, jimlikda 
turish bo’yicha ko’rsatiladi - inservice). Parametr Buffered 
Event Processing Mode kontrollerlarga darhol xabar berish 
kerak emas, xodisaga shlyuz reaksiyasini bayon qiladi. 
Xodisaga reaksiyaning ikki turi aniqlangan: e’tiborsiz 
qoldirmoq yoki ishlov bermoq.

---

Stream 
Alohida 
ikki 
yo’nalishli 
okimlarni 
parametrlarini 
ixtisoslashtiruvchi, bir qator deskriptorlarni o’z ichiga oladi 
(Remote, Local, LocalControl, Signals, Events).
Local 
Shu shlyuz tomonidan uzatuvchi yoki qabul qiluvchi axborot 
oqimini bayon qiluvchi parametrlarga ega. Bu deskriptorda 
bor axborot, bitta shlyuzdan boshqasiga o’tkaziladi. 
Remote 
Uzoqlashtirilgan shlyuz tomonidan uzatuvchi yoki qabul 
qiluvchi axborot oqimini bayon qiluvchi parametrlarga ega. 
Bu deskriptorda bor axborot, bitta shlyuzdan boshqasiga 
o’tkaziladi. 
LocalControl 
Mode parametrga ega – ishlash rejimi va portining bir qator 
xususiyatlari. Mode parametri send-only, receive-only, 
send/receive, inactive, loop-back va delete qiymatlarini qabul 
qilishi mumkin. Deskriptor shlyuz va kontroller orasidagi 
uchastkada uzatiladi. 
Events 
Hodisani aniqlaydi, ularni shlyuz kuzatishi kerak, va bu 
hodisalarga reaksiyasini.Quyidagi reaksiyalar aniqlangan: 
Not if Action (kontrollerni xabardor qilish), Accumulate 
(buferdagi hodisa haqidagi axborotni saqlash), Accumulate 
By Digit Map (numiratsiya rejasi bilan moslikda, nomer 
raqamlarini yig’ish), Keep Active (kontrollerni xabardor 
qilish, va signal uzatishni davom ettirish). 
Signals 
Oxirgi foydalanuvchiga signallarni bayon qiladi, port shlyuzi 
ularni uzatishni boshlashi yoki to’xtashi kerak 
Audit 
Axborotga ega (bir qator deskriptorlar ko’rinishida), uni 
controller shlyuzidan so’rab oladi. Audit Value va Audit 
Capabilities buyruqlarda uzatiladi. 
Packages 
Port xususiyatlari yig’indisini bayon qiladi, Audit Value 
buyrug’ida uzatiladi. 
DigitMap 
Bu 
descriptor 
yordamida 
kontroller 
ishlatilayotgan 
numeratsiya rejasi haqida shlyuzni habardor qiladi. 
ServiceChange 
Shlyuz porti holatining o’zgarishiga tegishli bo’lgan, 
axborotga ega, sabab, o’zgartirish usuli va boshqalar kabi. 
ObservedEvents Bo’lib o’tgan hodisalar kabi axborotga ega. Notify va Audit 
Value buyruqlarda uzatiladi. 
Statistics 
Ulash vaqtida port tomonidan yig’ilgan statistika axborotga 
ega. 
Extension 
Protokolda ixtisoslashtirilmagan axborotni uzatishga yo’l 
beradi.
Kontekst – bu bir necha portlar orasida aloqani aks ettirishdir, ya’ni bitta 
shlyuzning ikki yoki undan ortiq portlarini ulanishini abstrakt tasavvuri. Xohlagan 
vaqtda port faqat bitta kontekstga tegishli bo‘lishi mumkin, u o‘zining noyob 
identifikatoriga ega. Kontekstning alohida ko‘rinishi mavjud - nulli. Nulli kontekstga 

---

kirgan hamma portlar, o‘zlari orasida ham, boshqa portlar bilan ham bog‘lanmagan. 
Masalan, chaqiruvga xizmat ko‘rsatish jarayonini modelida bo‘sh (band bo‘lmagan) 
kanalning abstrakt tasavvuri nulli kontekstdagi port hisoblanadi. 
Umumiy holda kontekstga portni ulab qo‘yish uchun Add buyrug‘i xizmat qiladi. 
Bunda, agar kontroller mavjud bo‘lgan kontekstni ixtisoslashtirmasa, unga port 
qo‘shilishi kerak bo‘lgan, unda shlyuz yangi kontekst yaratadi. 
Agar shlyuz konferensiyani quvvatlasa, unda kontekst konferensiyada ishtirok 
etuvchi portlar orasida aloqa topologiyasini aniqlaydi, ya’ni har bir juft portlar uchun 
axborot oqimining mumkin bo‘lgan yo‘nalishini.