2. "Ўзбекистоннинг энг янги тарихи" ўқув фанининг предмети, мақсад ва вазифалари

O’zbekiston RespublikasiKonstitusiyasi O’zbekiston mustaqillikni qo’lga kiritilgach, tabiiy ravjshda davlat mustaqilligi va suverenitetini Konstitusiya asosida mustahkamlash zarurati yuzaga keldi.

O’zbekistonning yangi Konstitusiyasini tayyorlash g’oyasi dastlab I.A. Karimov tomonidan 1990-yilni mart oyida ilgari surildi. 1990-yil 20-iyun kuni bo’lib o’tgan O’zbekiston Oliy Kengashining II sessiyasida yangi Konstitusiya ishlab chiqish lozim, degan xulosaga kelindi. Sessiya O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimov boshchiligida 64 kishidan iborat Konstitusiya loyihasini tayyorlash bo’yicha komissiya tuzish to’g’risida qaror qabul qiladi. Komissiya tarkibiga Oliy Kengash deputatlari, Qoraqalpog’iston Respublikasi va viloyatlar vakillari, davlat, jamoat tashkilotlari va xo’jaliklarning rahbarlari, olimlar, mutaxassislar kiritildi.

32. Мустақилликнинг илк даврида Ўзбекистон ҳукуматидаги таркибий ўзгаришлар.

O’zbekistonning yangi Konstitusiyasini tayyorlash g’oyasi dastlab I.A. Karimov tomonidan 1990-yilni mart oyida ilgari surildi. 1990-yil 20-iyun kuni bo’lib o’tgan O’zbekiston Oliy Kengashining II sessiyasida yangi Konstitusiya ishlab chiqish lozim, degan xulosaga kelindi. Sessiya O’zbekistonning Birinchi Prezidenti I.A.Karimov boshchiligida 64 kishidan iborat Konstitusiya loyihasini tayyorlash bo’yicha komissiya tuzish to’g’risida qaror qabul qiladi. Komissiya tarkibiga Oliy Kengash deputatlari, Qoraqalpog’iston Respublikasi va viloyatlar vakillari, davlat, jamoat tashkilotlari va xo’jaliklarning rahbarlari, olimlar, mutaxassislar kiritildi.

33. Ўзбекистон хавфсизлиги органларининг республика бошқарув тизимининг таркибий қисмига айлантирилиши.

Hozirgi kunda dunyodagi 130 dan ortiq davlatlarning hokimiyat tizimida prezidentlik instituti mavjud. “Prezident” atamasi o’zining hozirgi ma’nosida 1787 yilgi AQSh konstitusiyasida mustahkamlanib, AQShda prezidentlik joriy etilganidan boshlab ishlatilib kelinmoqda. Prezidentni davlatning markaziy boshqaruv organlari tizimida tutgan o’rni davlat boshqaruvining shakliga bog’liq. Agar mamlakatda davlat boshqaruvining parlamentar respublika turi o’rnatilgan bo’lsa, u holda Prezident faqat davlat boshlig’i vazifasini bajaradi va u ijroiya hokimiyatiga rahbarlik qila olmaydi. Shuning uchun ham boshqaruvning parlamentar respublika shaklida Prezident davlat organlari tizimida markaziy o’rinni egallamaydi. Boshqaruvning Prezidentlik respublikasi shaklidagi davlatlarda esa Respublika Prezidenti davlat va ijro etuvchi hokimiyat boshlig’i hisoblanadi. U davlat boshqaruv organlari tizimida markaziy o’rinni egallaydi. Davlat boshlig’i sifatida Prezident davlat hokimiyati boshqaruv organlarida yetakchi va muvofiqlashtiruvchi rol o’ynaydi. Prezident davlat ichida va xalqaro munosabatlarda O’zbekistonning Oliy vakilligini amalga oshiradi. Davlat boshlig’i o’zida u yoki bu hokimiyat tarmog’ini emas balki, davlat va butun davlat hokimiyatining birligini namoyon etadi.

34. Мустақилликнинг илк даврида Ўзбекистонда маъмурий-буйруқбозлик тизимининг асосларига зарба берилиши.

1987— yilda iqtisodiy tuzilmalarni qayta qurish, xo'jalikni boshqarish va xo'jalik mexanizmini isloh qilish, ma'muriy rahbarlikdan iqtisodiy rahbarlikka o'tish tadbirlari ham natija bermadi. Ma'muriy-buyruqbozlik usuli bilan ishlayotgan vaziriiklar va idoralar iqtisodiy islohotlarni yo'qqa chiqardi, iqtisodiyot taraqqiyotiga to'g'anoq bo'lib qolaverdi. Respublikaning tog'-kon, metallurgiya, mashinasozlik, elektrotexnika, kimyo sanoatiga qarashli korxonalar Ittifoq vazirliklari va idoralariga tobe bo'lib qolaverdi. Ijtimoiy va iqtisodiy ko'rsatkichlarni, awalgidek, Markaz belgilab berardi.

35. Ўзбекистон Мустақиллигининг хорижий давлатлар томонидан тан олиниши жараёни.

Bu asar birinchi Prezidentimiz Islom Karimov tomonidan 1992 yilda yozildi. Asarda O’zbekiston taraqqiyotining o’ziga xos yo’li va demokratik jamiyat qurishning jahon taraqqiyoti tajribasi tahlil qilindi. Jahon taraqqiyotida: 1) Demokratiya va qonunchilik. 2) Mulkchilikning turli shakllari v unga munosabat. 3) Yuksak ma’naviyat va madaniyatning rivojlanishi. 4) Xalqaro hamkorlikni rivojlantirish, jahon hamjamiyatiga kirish masalalari ko’rsatib berilgan. Asarda Markaziy Osiyo respublikalari ijtimoiy tuzumini o’zgartirish uchun quydagi masalalarga e’tibor qaratilgan. 1. Ma’muriy buyruqbozlik tizimidan demokratik, butun jamiyatning tuzilishiga o’tish. 2. Mulkchilikning begonalashuvi: rejali iqtisodiyotdan bozor iqtisodiyotiga o’tish. 3. Totalitar, aqidaparastlik mafkurasidan hurfikrlilikka, ko’ppartiyaviylikka, umuminsoniy ma’naviyatga amal qilish. 4. Jahon hamjamiyatiga kirib borish. Umuman, bu asarda demokratik huquqiy davlat va O’zbekistonni 125 mamlakat (bugungi kunda esa 170 ga yaqin)tan olganligi, 40 dan ortiq davlat bilan diplomatik aloqalar o’rnatilganligi bayon etilgan. O’zbekiston BMTga 1992 yil 2 martda qabul qilinganligi ko’rsatilgan. Umuman, bu asar 5 qism, bo’limlarni o’zida ifoda etadi. Bular:

1.O’z yo’limizning shart-sharoiti va zaminlari.

2.O’zbekiston demokratikf va itimoiy adolat jamiyati.

3.Milliy manfaatlar ustuvorligi va teng huquqli hamkorlikka asoslangan tashqi siyosat.

4.Ijtimoiy jihatdan yo’naltirilgan bozor iqtisodiyotini qurish – mustaqil O’zbekiston ichki siyosatining negizlari.

5.Mustaqil O’zbekistonni rivojlantirishning ma’naviy-axloqiy negizlari.

36. 1991 йил 29 декабрда бўлиб ўтган умумхалқ Президентлик сайловлари ва Ўзбекистон мустақиллиги референдуми.

Referendumga katta tayyorgarlik ko’rildi. Referendumni uyushqoqlik bilan o’tkazish maqsadida Markaziy saylov komissiyasi, 13 okrug, 7 ming uchastka saylov komissiyalari tuzildi. 1991-yil 29-dekabr kuni bo’lib o’tgan referendumda 9 million 898 ming 707 kishi yoki saylov ro’yxatiga kiritilganlarning 94,1% qatnashdi. Ularning 98,2% referendumda qo’yilgan savolni ma’qullab ovoz berdi. Demak, O’zbekistonning Davlat mustaqilligi umumxalq tomonidan yakdillik bilan ma’qullandi. Shuni ta’kidlash lozimki, referendum butun respublika hududida qonun asosida tashkiliy jihatdan uyushqoqlik, fuqarolarning yuksak siyosiy faolligi bilan o’tdi. Buni referendumda AQSh, Turkiya, Malayziya va boshqa mamlakatlardan kelgan mustaqil kuzatuvchilar ham tasdiqladilar.