2 Ўзбекистон республикаси

технологик 

---

139 
лойиҳалаш қобилиятини
талаб этади. бу борада тадқиқотчи г.махмудова [64, -
56 б] қуйидаги педагогик талабларни ажратиб кўрсатади: 
-
педагогиканинг умумий қонун-қоидаларини билиш; 
- таълимга технологик ѐндошувга оид дастлабки манбаларни ҳамда 
лойиҳалаш, индивидуаллаштириш, технологиялаштириш жараѐнларининг 
ўзаро боғлиқликлари ҳақида тушунчага эга бўлиш; 
-
таълимни тараққий эттиришда технологияларнинг ўрнини тушуниш;
-
ўқитишни шахсга йўналтиришнинг асосий мақсад, тур шакли ва 
даражалари ҳақидаги тасаввурга эга бўлиш; 
-
«индивидуал 
ѐндошув», 
«ўқитишни 
табақалаштириш», 
«индивидуал 
ўқитиш» 
тушунчалари 
ўртасидаги 
боғланиш 
ва 
фарқланишларни билиш;
-
ўқув жараѐнини ташкил қилиш воситалари орқали ўқувчининг 
индивидуал хусусиятларини ривожлантириш йўлларини билиш; 
-
таълим 
жараѐнини 
шахсга 
йўналтиришда 
индивидуал 
ривожлантирувчи технологиялар имкониятларини билиш; 
-
таълим-тарбияни лойиҳалашга оид ѐндошувлар ҳамда лойиҳалашда 
асосий босқичларни ажрата олиш; 
-
технологиялаштиришнинг умумий мезонларини билиш; 
-
лойиҳалашга оид асосий педагогик объектларни билиш; 
-
мавжуд шароитдан келиб чиққан ҳолда ташхисланадиган мақсад қўя 
билиш; 
-
ўқув материалини ўлчанадиган, кузатиладиган даражада қисмларга 
ажратиш; 
-
ўқув жараѐнининг мантиқий тузилишини қулайлаштириш. 
тадқиқотимиз 
жараѐнида 
биз 
«
талаба 
фаолиятини 
фаоллаштириш ва жадаллаштиришга асосланган педагогик технология»
га
мувофиқ талабалар мустақил таълим олиш фаолиятини фаоллаштиришга 
асосланган педагогик технологияни қўлладик. 
мустақил таълим олиш
технологияси
ўқув – тарбия жараѐнига 
таянади. оптимал ўқув жараѐнида мустақиллик, эркинлик ва ижодкорлик 
яхши ривожланади. бундай шароитда муҳим интелектуал кўникмалар 
шаклланиши керак. улардан энг асосийси 
мустақил ўқиш кўникмасидир
. ҳар 
қандай таълим олувчи мустақил таълим материалларидан яхши 
фойдаланишни билавермайдилар. шу боис ўқитувчи олдида маъсул вазифа 
туради: қисқа муддат ичида таълим олувчини матн ва схемаларни мустақил 
тушунишга, зарурий ахборотни танлай билиш, баҳолаш, таққослаш, таҳлил 
этиш, муаммоли вазиятни ҳал этишга ўргатиш лозим.
Мустақил таълим олиш технологиясини яратиш бир неча алоҳида 

---

140 
муаммоларни ҳал этишни кўзда тутади. улар орасида мунтазам билим 
олишнинг мақсадини қўйиш муаммоси алоҳида ажралиб туради. агарда 
таълим олиш бўлажак мутахассисларнинг умумий ривожланишини 
таъминлашга хизмат қилса, мустақил таълим олишнинг мақсади 
профессионал шаклланиш ва касбий маҳоратини ошириш ҳисобланади. 
Шунга биноан талабаларнинг мустақил таълим олиш фаолиятини 
ташкил қилиш ва бошқариш қуйидаги технологик асосда амалга оширилди: 
- кафедра ўқитувчилари томонидан ҳар бир гуруҳ учун 
индивидуал вариантда мустақил иш топшириқлари тайѐрланди ва уни 
назорат қилиш жадвали ишлаб чиқилди.
Маъруза ва амалий машғулотлар жараѐнида талабаларни 
мустақил таълим олиш фаолиятига йўналтириш ишлари амалга оширилади, 
яъни: таълим йўналиши ўқув режасидан фаннинг мустақил таълим учун 
ажратилган ўқув соатлари асосида ва ўқув дастури бўйича ўзлаштирилган 
мавзуларни талабаларга тақсимот жадвалини ишлаб чиқилди;
Ўзлаштирилган мавзуларнинг мустақил таълим материалларини ишлаб 
чиқилиб, мустақил иш топшириқлари берилди; 
Берилган мустақил иш топшириқларини бажариш бўйича методик
кўрсатмалар (маслаҳатлар) бериб борилди;
Талабаларни мустақил бажарган топшириқларини ҳимоя қилишга 
тайѐрланди; 
Гуруҳ талабалари ва тегишли ўқитувчилар билан ҳамкорликда мустақил 
ишларнинг ҳимоялари ўтказилди ва баҳоланди. Шунинг учун талабаларга 
ўқув жараѐнида билим беришда уларни мустақил таълим олиш (мустақил 
ҳолда ўрганилган мавзу материалларини мустаҳкамлаш ва кенгайтириш, 
мустақил ишларни бажаришлари)га йўналтириш лозим. 
Муҳандислик графикаси фанларини ўқитишда тингловчилар мустақил 
таълимни ташкил этиш жараѐнида тавсия этилган мавзулар бўйича тақдимот, 
схема, жадвал, диаграмма, кейс, буклет, плакат, ҳисобот, кроссворд,сканворд,
ребус, анаграмма, альбом, мақола, реферат, тарқатма материал ва бошқа 
ижодий ишланмаларни тайѐрлашлари мумкин.