2. Xavfsizlikning tizimli tahlili Faoliyat xavfsizligini boshqarishning uslubiy asoslari

Mantiqiy amal belgilari

31-jadval

№	Mantiqiy belgi	Sababiy o’zaro bog’lanish
1	“BA” belgisi	Hamma kirish hodisalari bir vaqtda ro’y bersagina kirish hodisasi yuz beradi
2	"YOKI" belgisi	Kirish hodisalarining xohlagan bittasi ro’y bersa ham chiqish hodisasi yuz beradi
3	“TAQIQ" belgisi	faqat shartli hodisa ro'y bersagina kirishni borligi chiqishni keltiradi
4	Ustuvor "VA" belisi.	Kirish hodisalari chapdan o’ngga, tartib bilan ketmaket ro'y bersagina chiqish hodisasi ro'r beradi
5	Inker qiluvchi "YOKPT belgisi	Chiqish hodtealaridan foqat bittasi ro y bersa ham chiqish hodisasi yuz beradi
6	N va M belgisi	N ga kirish hodisasidan M tasi ro'y bersa chiqish hodisasi yuz beradi

4.Faoliyatni tashkil qiluvchilarga ajratish

"Inson-muhit", "inson-ishlab chiqarish va boshqa tizimlar murakkab ko'p tenglamali va qismli tashkil qiluvchilardir. Xavflar identifikatsiyasini ijobiy yechishda bu tizimlarni tahlil jarayonida tashkil qiluvchilarga ajratish (dekompozitsiya qilish) muhimdir.

Faoliyatni tashkil qiluvchilarga ajratish bir ma'noda xavf va uning xavfli turkumlarini. Shuning uchun faoliyatni loyihalashda ma'qul bo'lgan manba ma’lumotlaridan foydalanilgan holda uni yetarli darajada detallashtirish (elementlarga ajratish) va xavfli xususiyatlarini aniqlash

muhimdir. Xavfsizlik sharoitlarini loyihalash juda qiyin jarayon bo’lib, insondan maxsus tayyorgarlikni talab qiladi. Quyida HFXni loyihalashning taxminiy chizmasini keltiramiz (32-jadval).

32-jadval

T/ p	Harakat tartibi	Harakat natijasi
1	Loyihalanayotgan yoki ma'qul obektni tashkil qiluvchi (element)larga ajratish	1.Aniqlashtirilgan : 2.Mehnat sharoitlari 3.Mehnat vositalari. 4.Mehnat ozuqalari, yarim fabrikatlar

		5.Energiya(elektrik, pnevniatik) 6.Texnologik jarayonlar operatsiyalar,hitmkatlar 7.Tabiiy-klimatik omillar 8.O'simlik, hayvonlar 9.Ish joylar, sexlar. bo'limlar
2	Yaratilgan har bir element uchun xavflar indentifikatsiyasini tuzish	Xavflar ro’vxati
3	“Sabab va xavflar daraxt”larini ko’rish	Xavflar sababi
4	Xavflarni soni sifat jihatdan baholash,ularni xavf-xatarnimng ruxsat qilingan qiymat va darajasi bilan taqqoslash	Himoyalanish muhim bo’lgan xavflar va sabablar ro’yxati
5	Maqsadni aniqlash	Erishilgan zarar bo’lgan mehnat sharoitining sonli o’lchamlarini aniqlash
6	Obyektlarni xavfsiz ro’rsatkichlari bo’yicha kompleks baholash	Qabul qilingan integral yoki balli ko’rsatkichlar
7	Mumkin bo’lgan xavfsizlik prinsip, usul va vositalarning tahlil qilish	Prinsiplar, usullar,alternativlarni to’plash
8	Har bir alternative bo’yicha talofat va	Ma’qul bo’lgan variantni tanlash
	yutuqlarning afzallik va kamchiliklarini tahlil qilish
9	Ma’qul bo’lgan usul,prinsip va vositalarni tahlil qilish	Aniq usur, prinsip va vositalarini tanlash
1 0	Hisoblar samaradorligini baholash	Aniq yechim (tadbir)lar: Texnik, ijtimoiy va iqtisodiy samara ko’rsatkichlari