ko’zdi qamastirmawi, usilar qaytarilmawi kerek. Xana tuwri jaritilg’anda ko’z sharshamaydi.
baylanislilig’in ko’rsetedi. Tabiyiy jaqtiliq adamnin’ tirishilik funktsiyalarina jaqsi ta`sir
etedi. Mekteplerde tabiyiy jaritiliwdin’ gigienik normativleri islep shig’ilg’an.Xananin’
jaritiliwin gigienik bahalaw ushin jaritiliw koeffitsiyentin aniqlaw kerek.Jaritiliww
koeffitsiyenti dep, terezeler ko’leminin’ pol ko’lemine qatnasina aytiladi.
Jaritiliw koeffitsiyenti klasta 1:5; 1:6 boliwi kerek.Klasqa ornatilg’an terezeler aralig’i
50-75 sm,tereze poldan 80 sm biyik, aynalar taza boliwi kerek, kir, xira aynalar 10-15 %
jaqtiliqti o’tkizbeydi. Terezelerdi gu’ller, perde menen tospaw lazim.Klass terezesinin’
taqtalari, esigi,to’besi aq, diywaldin’ 1,30 sm bo’limi ashiq jasil yaki ashiq ko’k, joqarisi
bolsa aq ren’ge boyaliwi kerek. Jaqtiliq tu’siw mu’yeshi keminde 27° boliwi kerek.
Klasta tabiyiy jaritiliwdin’ uliwma jiyindisi qis aylarinda 75000 lyuks, jaz aylarinda
bolsa 100000 lyuks boliwi kerek.Klasti jasalma jaritiwda shog’lang’an ha’m lyuminestsent
lampalardan paydalaniladi.Klass lyuminestsent lampa menen jaritilg’anda ko’zge ha’m jumis
qa’biliyetine ta`sir qilmaydi.
Mekteplerde 50 m
2
maydandag’i oqiw xanalari shog’laniw lampalari menen
jaritilg’anda 7-8 noqat boliwi,jaritiliwdin’ uliwma quwati 2100-2400 VT boliwi kerek.
Ha’zir mekteplerde SK-300, KMO-300 ha’m nurlardi tarqatip beretug’in polietilen saqiynali
ARKjaritqishlardan paydalaniladi.Jaritqishlar ishki diywaldan 1,5 m, sirtqi diywaldan 1,3 m
araliqta eki qatar jaylastiriladi. Qatarlardag’i jaritqishlar arasindag’i araliq 2,65 m, klass
taqtasinan 1,2 m uzaqliqta boliwi kerek. Ha’zirgi waqitta pu’tin awqam jaqtiliq texnikasi
ilimiy-tekseriw instituti ta’repinen klaslar ushin yag’niy aritqish-shad usinilg’an. Klaslar
lyuminestsent lampalar menen jaritilatug’in bolsa, jaqtiliq ku’shi 175-350 lyuksdan kem
bolmawi kerek.
Mektep binasinin’ issiqliq rejimi. Mekteplerde klaslardin’ temperaturasi 18, sport
zaliniki 15-16°,salistirmali ig’allig’i 40-65%, hawanin’ ha’reket tezligi 0,16-0,25 m/sek
boliwi lazim. Ha’zirgi waqitta ko’pshilik mektepler orayliq isitiw dizimi arqali to’men
basimli suw buwi menen isitiladi. Bul usil hawa temperaturasinin’ bir bag’darda boliwin,
hawa ju’da’ qurg’aq, shan’ bolmawin ta` miyinleydi. Radiatorlar poldan 20 sm biyiklikte,
diywaldan 10 sm uzaq etip ornatiladi. Balalar baqshalari da’rixanalar, gimnastika zallarinda
radiatorlar taza turiwi ushin taxta menen bekitiledi. Bul balalar jig’ilip birar jerin
jaraqatlaniwdan saqlaydi.
Ha’zirgi waqitta balalar ha’m o’spirimler xanalari nurlaniwshi issiliq tarqatiwshi
diziminen ken’ paydalang’an halda isitiladi.Klaslar golland peshleri menen isitilatug’in
bolsa,oni tu’nde jag’iw, sabaq baslaniwinan 2 saat aldin o’shiriw kerek.
Klaslardi tez-tez samallatip turilsa, hawasi taza boladi. Qis aylarinda fortoshkalardi aship
turiw kerek. Fortoshkalar poldin’ 1/5 bo’limin qurawi kerek. Sabaq o’tiletug’in xanalar ha’r
saatta 5-10 minut samallatilsa, karbonat angidrid gazi hawada 7% ke shekem esik
ashilg’anda 20% g’a shekem kemeyedi, ha’mme ta’rep aship qoyilg’anda 76% ke shekem
kemeyedi.
Mekteplerde ha’m texnika bilim jurtlarinda na’wbetshi oqitiwshi ha’m oqiwshilar
xanani samallatip turadi. Ja’rdemshi xanalardi texnik adamlar samallatadi. Ku’n issi
waqitlarda fortoshka ku’n boyi aship qoyiladi.Ximiya laboratoriyasi ha’m du’ra’dgarliq
ustaxanasina hawa tartuwshi shkaflar ornatiladi. Mektep shipakeri o’z ja’rdemshisi menen
birgelikte klass xanalarinin’ hawasin tekserip turadi.
Suw ta`minati. Mektepte asxanada awqat tayarlaw, ishiw, idis-tabaqlardi
juwiw,tazalaw, pol juwiw ushin suw jeterli boliwi kerek. Balalar baqshalarinda ha’r bir bala
ushin 75 l, uliwma ta`lim mekteplerinde ha’r bir oqiwshi ushin 50 l suw sariplanadi.
Mekteplerde ha’r 300 oqiwshig’a go’zlep fontanshalar quriladi. Olar jerden 85 sm
biyik etip ornatiladi. Mektepte vodoprovod bolmasa, suwdi arnawli idislarda saqlaw ha’m
oqiwshilarg’a qaynatib beriw za’ru’r.
Do'stlaringiz bilan baham: 
