2-tema: jas balalardí Ń ishki s

 

Esitiw analizatori 

Esitiw  organi  dawislardi  esitiw  ha’m  ten’salmaqliliq  funksiyasin  orinlaydi,  Esitiw 

analizatori 3 bo’limge -  sirtqi, orta ha’m ishki bo’limge bo‘linedi. Sirtqi qulaq, qulaq suprasi 

ha’m sirtqi esitiw jolinan ibarat. Qulaq suprasi dawisti uslaw ha’m bag’darin biliwge xizmet 

---

qiladi.  Sirtqi  esitiw  jolinin’  uzinlig’i  2,5  sm.  Esitiw  joli  diywalshalarinda  arnawli  bezsheler 

bolip,olar  jabisqaq  zatti  islep  shig’aradi.    Sirtqi  qulaq  penen  orta  qulaq  ortasinda  0,1  mm 

qalin’liqtag’i  baraban  perde  jaylasqan.Onin’  formasi  oval  ta’rizli,  bolip  elastik  bolip 

esaplanadi.  Baraban  perde  hawa  tolqinlarinin’  ta’sirinde  tebirenip,  bul  tebireniw  esitiw 

su’yeksheleri  ja’rdeminde  orta  qulaqqa  o‘tkiziledi.  Orta  qulaq  baraban  boslig‘inan,  esitiw 

su’yekshelerinen yag’niy -  balg‘asha,to’s ha’m uzen’gi ha’m evstaxiydan ibarat.  

Orta  qulaq  boslig‘i  evstaxiy  nayi  ja’rdeminde  murin  qaltasina    tutasadi.  Esitiw 

su’yeksheleri  baraban  perdesindegi  barliq  tebireniwlerdi  qaytalap  oni  50  ma’rtege 

ko‘beytiredi. Orta qulaq boslig‘indag’i basim  sirtqi basimg’a ten’ bolg’anda g’ana baraban 

perdesi  normal  ra’wishte  tebirenedi.  Orta  qulaq  boslig‘i  evstaxiy  nayi  arqali  murin 

jutqinshag’ina  tutasqanlig’i  sebepli  baraban  perdesinin’  eki  ta’repindegi  basim 

ten’salmaqlilig’i  saqlanip  turadi.  Basim  pariq  qilatug’in  bolsa,  esitiw  o‘tkirligi  buziladi. 

Baraban perdesinin’ eki ta’repindegi basim ju’da’  ko‘p pariq qilatug’in bolsa, perde jirtilip 

ketiwi mu’mkin. Ishki qulaq yarim shen’ber kanallar - labirint ha’m dalizden ibarat. Labirint 

ishinde endolimfa suyuqlig’i bar. Bul jerde gewde jag’dayin seziwshi nerv ushlari jaylasqan. 

Bul jer ten’salmaqliliq organi esaplanadi.  

Balalarda  ten’salmaqliliq  organi  ayirim  jag’daylarda  qozg‘aliwshan’  bolip,  bunin’ 

na’tiyjesinde  den’iz  keselligi  ju’zege  keledi.  Shig‘anaq  esitiw  organi,  onin’  ishinde  dawis 

seziwshi  Kortiev  organi  jaylasqan.  Adam  qulag‘inin’  dawis  sezetug’in  belgili  shegarasi  

bolip, sekundina 16 dan 20000 g’a shekem bolg’an dawis tolqinlarin sezedi.Jas artiwi menen 

qulaqtin’  dawisti seziw  shegarasi kemeyip baradi. Esitiw organi salamat boliwi ushin onin’ 

gigienasina  a’mel  etiw  kerek.  Qulaqti  taza  saqlaw  kerek,  qulaqti  shuqlaw  mu’mkin  emes. 

Orta  qulaqtin’  isiniwi,  yag’niy  ottit  keselliginin’  aldin  aliwg’a  ha’reket  etiw  kerek.  Qulag‘i 

jaqsi esitpeytug’in balalardi alding’i partalarg’a otirg’iziw usiniladi.