2-tajriba ishi. Kristall va amorf materiallarning qotish (erish) egri chizig’ini o’rganish

 

Harorat - vaqt egri chizig’i usuli.  

 

Bu  usul  harorat  –  vaqt  egri  chizig’idan    moddani  suyuq  holatidan  qattiq 

holatga  o’tish  haroratni  aniqlashga  imkon  beradi.  Harorat  –  vaqt  egri  chizig’ini 

chizish uchun ko’p miqdorda kristall va amorf materiallar olinadi. Har biri alohida 

probirkalarga  joylashtiriladi  va  elektr  pechkasida  eritiladi.  Pechka  harorati 

o’rgnilayotgan  moddaning  erish  nuqtasida  ozroq  yuqori  bo’lishi  kerak.  Erib 

bo’lgach,  pechka  o’chirilib,  materialni  sovish  haroratini  vaqt  bo’yicha  kuzatib 

borish kerak. 

        1-chizmada kristall va amorf materiallarning sovish egri chizig’i keltirilgan. 

 

 

---

 

 

a) 

Kristall materialning qotishi 

b) 

Kristall materialning ozgina qotishi 

c) 

Amorf materialning qotishi 

 

1-rasmda  ko’rinib  turibtiki, kristall  materialning qotishi  Tkr-doimiy  harorat 

sohasida  sodir  bo’ladi,  amorf  material  qotishmasi  soviyotganda  (eriyotganda) 

kristallashish jarayonida yashirin issiqlik ajralish sodir bo’ladi. Amorf materiallar 

qotayotganda  esa  yashrin  issiqlik  ajralib  chiqmaydi  va  sovish  egri  chizig’i    1c-

rasmda  tasvirlangandek  ko’rinishga  ega  bo’ladi.  Kristallarning  o’stirish  usuliga 

nisbatan sovish egri chizig’i 1a yoki 1b-rasmdagi ko’rinishga ega bo’ladi. 

Qurilma. 

Harorat –vaqt egri chizig’ni olish uchun quyidagi qismlardan tashkil topgan 

qurilma: tigel bilan pechka, millivoltmetr bilan termopara, LATP-9 ishlatiladi. 

Pechkaga  ulangan  kuchlanish  LATP-9    bilan  boshqariladi  va  qurilmaning  oldi 

qismida  joylashgan  voltmetr  bilan  nazorat  qilinadi.  Pechka  harorati  millivoltmetr 

ko’rsatkichini 100ga  ko’paytirib aniqlanadi.