2 t o p sh iriq (amaliyot)

II. Amaliy topshiriq


ERGA ULASH QURILMALARINI HISOBLASH


2.2. Dastlabki ma‘lumotlar:
Nazorat topshirig‘ini bajarish uchun dastlabki ma‘lumotlar 2.1 – va 2.2 – jadvallardan olinadi.
2.1 – jadval

	Talabalarning variant raqamlari
	№1 №2. №3. №4. №5. №6. №7. №8. №9. №10.	№11. №12. №13. №14. №15. №16. №17. №18. №19. №20.	№21. №22. №23. №24. №25. №26. №27. №28. №29. №30.	№31. №32. №33. №34. №35. №36. №37. №38. №39. №40.	№41. №42. №43. №44. №45. №46. №47. №48. №49. №50.	№51. №52. №53. №54. №55. №56. №57. №58. №59. №60.	№61. №62. №63. №64. №65. №66. №67. №68. №69. №70.
Grunt turi	Nam qum	Ho‘l qum	Toshloq	Tuproq	Qora tuproq	Torf	Sariq tuproq
ρ , Om.m	500	300	80	60	50	25	60

2.2 – jadval

	Talabalarning variant raqamlari
	№1 №2. №3. №4. №5. №6. №7.	№11. №12. №13. №14. №15. №16. №17.	№21. №22. №23. №24. №25. №26. №27.	№31. №32. №33. №34. №35. №36. №37.	№41. №42. №43. №44. №45. №8. №9.	№46. №47. №48. №49. №50. №19. №20.	№51. №52. №53. №54. №55. №56. №18.	№57. №58. №59. №60. №28. №29. №30.	№61. №62. №63. №64. №65. №66. №10.	№67. №68. №69. №70. №39. №40. №38.
, Om	4	10	20	4	10	20	4	10	20	4
, Om	0,8	1,4	1,6	2	2,4	3,2	3,6	4,5	5	6,3
, Om	0,5	0,9	0,9	1	1,2	1,8	2,1	2,8	3,0	4,0
, Om	100	150	100	75	50	50	100	100	200	100
l , m	4,0	6,0	2,0	3,0	2,0	3,0	2,0	3,0	2,0	3,0
d, m	0,03	0,05	0,07	0,03	0,05	0,07	0,03	0,05	0,07	0,03
t, m	2,0	2,5	2,0	2,5	2,0	2,5	2,0	2,5	2,0	2,5
η	0,65	0,67	0,69	0,71	0,73	0,75	0,77	0,79	0,81	0,83

Barcha variantlar uchun U_F 220V


Talab qilinadi:
1. a) Fazaning korpusga qisqa tutashib kolganda qurilmani nolga ulashdagi (korpuslarning nolinchi o‘tkazgichga ulanganda) korpusdagi kuchlanishni aniqlash.
b) nolinchi o‘tkazgich erga qayta ulanganda korpusdagi kuchlanishni aniklash.
2. Qisqa tutashuv tokini aniqlash va saqlagichni kuyishi texnika xavfsizligi qoidalarni qoniqtirishini tekshirish.
I_QT I_YU, (2.1)
bu erda I_YU-saqlagich toki (I_YU=20, 30, 50, 100 A qiymatlar bo‘yicha tekshiriladi).
3. Faza korpusga tutashganda va nolinchi o‘tkazgich uzilganda (uzilish joyigacha va undan keyin) korpus potensiallarini aniqlash.
4. Faza erga tutashib kolganida nolinchi o‘tkazgich qayta ulanmaganida va ulanganida qurilma korpusiga tegib ketgan inson tanasidan oqib o‘tuvchi tokni hisoblang.
5. Bir faza erga ulanib kolganda korpusga tegish kuchlanishini aniqlash (sxemasini chizish).
6. R_EU4 Omdan oshmagan holda individual erga ulovchilardan tashkil topgan erga ulovchi qurilmani hisoblash.
7. Xulosa chiqarish.
Elektr qurilmani nolga ulashda u nolinchi o‘tkazgichga ulanadi.
Faza nolga ulangan korpusga tutashganda qisqa tutashuv toki faza-nol halqa bo‘yicha oqib o‘tadi.
1. I_QT. – qisqa tutuashuv tokining qiymati quyidagi ifoda orkali aniqlanadi:
I_QT  U_f  Z_n , A, (2.2)
bu erda
Z_n – faza – nol halqasi qarshiligi (Z_n – transformator ikkilamchi cho‘lg‘amlari, faza o‘tkazgichi, nolinchi o‘tkazgichlar qarshiliklari qiymatlarini o‘z ichiga oladi);
U_f – faza kuchlanishi.
2. Erga nisbatan korpusning qayta erga ulanishsiz kuchlanishi quyidagicha aniqlanadi:
U_E  I_QT Z_N , V, (2.3)
bu erda Z_N – nolinchi o‘tkazgichning qarshiligi
3. Erga nisbatan korpusning qayta erga ulanishli kuchlanishi quyidagicha aniqlanadi:
U_EK  U_E R_n / (R_n + R₀), V (2.4)
bu erda R_0, R_n – mos ravishda neytralni erga ulanish va nolinchi o‘tkazgichning erga qayta ulanish karshiliklari, bunda R₀4 Om.
4. Nolinchi o‘tkazgich uzilganda va uzilgan joydan keyingi korpusga tutashuv erga nisbatan korpuslar kuchlanishi quyidagiga teng
Nolinchi o‘tkazgich erga qayta ulanmaganida
a uzilish joyidan keyin nolinchi o‘tkazgichga ulangan korpuslar uchun
U₁ U_f , V (2.5)
b uzilish joyidan oldin nolinchi o‘tkazgichga ulangan korpuslar uchun
U₂ 0, (2.6)

Nolinchi o‘tkazgich qayta ulanganida

v uzilish joyidan keyin nolinchi o‘tkazgichga ulangan korpuslar uchun
U₁U_f· ,V (2.7)
g uzilish joyidan oldin nolinchi o‘tkazgichga ulangan korpuslar uchun
· ,V (5.8)
5. Ko‘rsatilgan hollarda inson tanasidan oqib o‘tuvchi tok quyidagicha aniqlanadi:
, A, (2.9)
, (2.10)
, A, (2.11)
, A, (2.12)
bu erda R_h – inson tanasining qarshiligi (odatda R_h1000 Om qabul qilinadi).
6. Faza tasodifan erga tutashib qolganida nolinchi o‘tkazgich qayta erga ulanmaganida nolga ulangan qurilma korpusidagi kuchlanshi quyidagiga teng bo‘ladi
,V (2.13)
bu erda R₀ – neytralni erga ulanish qarshiligi, R₀   om, R_eu – faza o‘tkazgichini erga ulanish joyidagi qarshiligi.
7. t chuqurlikka qoqilgan bittalik erga ulagichning qarshiligi quyidagiga aniqlanadi:
, Om (2.14)
bu erda
– gruntning solishtirma qarshiligi, Om mm 1m³ hajmli grunt namunasining qarshiligi;
– trubaning uzunligi, m;
d – trubaning diametri, m;
t – er sirtidan trubaning o‘rtasigacha bo‘lgan masofa.
8. h₃ ekranlash koeffitsientida zarur bo‘ladigan erga ulagichlar raqami quyidagicha aniqlanadi;
, (2.15)
bu erda R_eu Om – erga ulash qurilmasining talab qilinadigan qarshiligi.


Javoblar: Variant nomeri - 35
Berilganlar:
P = 60 Om.m Tuproq
Rn = 4 Om
Zn = 2 Om
Zh = 1 Om
R3m = 75 Om
l = 3 m
d = 0.03 m
t = 2.5 m
n3 = 0.71
Uf = 220 V
Ro = 4 Om


Hisoblash:
I_QT  U_f  Z_n , =220V/ 2 Om=110A
U_E  IqtZh, =110A×1Om=110V
U_EK  U_E R_n / (R_n + R₀), =110V×4Om/(4Om+4Om)=55V
U₁U_f· ,=220V×4Om/8Om=110V
U2=110V
, =220V/1000Om=0.22A
I²=0
, = 110V/1000Om=0.11A,
,= 110V/1000Om=0.11A,
,=220V×4Om/(75 Om+4Om)=11.2V
,=0.366×60Om.m/3m(Lg2×3Om/0.03m+1/2Lg(4×2.5m+3m/4×2.5m-3m))=147 om.m
,=147 om/0.71×100 om=2.074
Bajarilgan ishlar bo‘yicha xulosa

Bu topshiriqni bajarish jarayonida men elektr urushi holatlari qanday harakat qilish kerak ekanligini hamda boshqalarga yordam berish kerak ekanligini o’rgandim. elektr urushi holatlari bo’lganda sarosimaga tushmasdan vaziyatga real yondoshgan holda qanday ishlar qilinishi kerakligini bilib oldim. elektr urushi holatlarida qanday jon saqlash va boshqa biron bir tan jarohat olgan insonga yordam berish jarayonlarini ham ko’rib chiqdim. Tan jarohat olgan shaxsga nisbatan birinchi tez tibbiy yordam qanday berilishi haqidagi barcha ko’rsatmalarni oldim.

Eng asosiysi elektr himoya asbob uskunlari kiyimlari haqida to’liq va keng malumot topladim. Bu esa ushbu egallagan bilimlarimizni hayotida baxtsiz hodisa roy berganda qanday qo’llash kerak ekanligini bilib oldim.
Undan tashqari ionli nurlanishlarning atrof muhitga avvalo insonga bo’lgan tasirlarini korib chiqdim. Va nurlanishning ko’plab yomon asoratlari bor ekanligini haqida tushunchalarga ega bo’ldim.
Baxtsiz hodisa yuz bergan korxona ish beruvchisi (yuqori turuvchi xo‘jalik organi rahbari) maxsus tekshirish materiallarini zudlik bilan ko‘rib chiqishga, baxtsiz hodisa kelib chiqishi sabablarini bartaraf etish to‘g‘risida komissiya taklif qilgan chora-tadbirlarni bajarish haqida, mehnatni muhofaza qilish va xavfsizlik texnikasi bo‘yicha lavozimi va kasbiga oid vazifalarning bаjarilmasligiga (buzilishiga) уo‘1 qo‘ygan shaxslarni javobgarlikka tortish haqida buyruq chiqarishga majburdir.
Endi chiroqlarni qo’yayotganda ularning soniga joylashish o’rniga asosiy e’tibor beramiz. Bu bizga ergonomika fanidan ham chiroqlarni qanday joylashtirish bo’yicha xulosalar berdi.
Foydalanilgan adabiyotlar va internet xavolalari ro’yhati
1. O’zbekiston Respublikasining Mexnatni muxofaza qilish to’g’risidagi qonuni. Toshkent, 1993 y.
2. I. A. Karimov. O’zbekiston XXI asr busag’asida: Xavfsizlikka taxdid, barqarorlik shartlari va taraqqiyot kafolatlari. T. O’zbekiston 1997 y.

3. Hayot faoliyati xavfsizligi, O.R.YULDASHEV, SH.G.JABBOROVA, TOSHKENT-2011

4. Goipov X.E. Mexnat muxofazasi. Toshkent, “Mexnat”, 2000 y.

5. Otaxonov M. Qurilishda Mexnat muxofazasi va xavfsizlik texnikasi. Toshkent, “Mexnat”, 1991 y.

6. F.Xikmatov , G.X Yunusov, D.M Turgunov . Gidrometriya . Toshkent 2014

Internet havolalari ro’yxati

1. 
   Https://hozir.org/
   
2. 
   https:/fayllar.org
   
3. 
   https:/Wikipedia.org
   
4. 
   5baho.uz
   
5. 
   Bilimlarim.uz
   
6. 
   Lex.uz
   
7. 
   Avitsenna.uz