2. Sinfdan va maktabdan tashqari tarbiyaviy tadbirlarni rejalashtirish usullari

Tarbiyaviy ishlarni rejalashtirishning asosiy omillari:

• Vatanga muhabbat va insonparvarlik.

• Milliy istiqlol mafkurasini shakllantirish.

• Jismoniy barkamollik (sog‘lom avlod uchun).

• Ota-onalar bilan ishlash.

• Ma’naviy tarbiya (odob-axloq).

• Go‘zallik tarbiyasi.

• Iqtisodiy tarbiya.

• Ekologik tarbiya.

Bu ishlarni rejalashtirishda tanlanadigan mavzular quyidagi talablarga javob berishi kerak:

^ Tarbiyaviy tadbirlar rejasi va undagi mavzular davr talabiga javob berishi.

^ Tanlangan mavzular milliy va umuminsoniy qadriyatlar qamrovida bo‘lishi.

^ Tarbiyaviy tadbirlar uzviylik qoidasiga amal qilingan bo‘- lishi.

^ Mavzular o^£quvchilarning yoshi va bilim saviyasiga mos bo‘lishi.

Tarbiyaviy ishlarni amalga oshirish bosqichida o‘qituvchi- ning mas’uliyatli lahzalari talaygina. Birinchidan, dasturda ko‘zda tutilgan ishlarni tayyorlangan ssenariy asosida uning borishiga tuzatishlar kiritib, vazifasini amalga oshiradi va kuzatib boradi. Ikkinchidan, o‘qituvchi butun jamoa va ayrim tarbiyalanuvchi- larni kuzatib boradi, chunki u biladiki, tarbiyaviy ishlar tarbi- yalanuvchilarda muayyan fazilatlarni rivojlantiradi, bu fazilat- larning shakllanganlik darajasini aniqlashga imkon beradi. Uchin- chidan, o‘qituvchi tashkiliy masalalarning aniq hal etilishini kuzatib boradi. Umuman, bu bosqichdagi boshqaruv faoliyati darsdagi ayni shunday faoliyatdan kam farqlanadi, ammo u murakkabroq, chunki hisobga olish, nazorat qilish va ko‘plab omillarga tuzatish kiritish lozim bo‘ladi:

— tarbiyalanuvchilarni o‘zining ishtiroki bilan chegaralab qo‘ymaslik kerak.

— tarbiyalanuvchilarga o‘z fikrlari va hissiyotlarini erkin ifodalashlari uchun xalaqit bermaslik lozim.

— hodisalarning rivojini diqqat bilan kuzatish va uning nazoratdan chekkaga chiqishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak.

— nomaqbul harakatlarni oqilona va o‘z vaqtida tuzatish.

— bo‘lib o‘tayotgan jarayonni sezdirmasdan qayd etib bo- rish lozim.

— natijalarni e’lon qilish.

— jamoaviy muhokama yoki individual pedagogik tahlil ham- da yutuq va kamchiliklarning sabablarini ochish maqsadi qo‘- yiladi.