2. Pul tushunchasi, vazifasi va turlari. Pul-kredit siyosatining mohiyati va asosiy vositalari. Bank tizimi

2. Pul tushunchasi, vazifasi va turlari. Pul-kredit siyosatining mohiyati va asosiy vositalari. Bank tizimi.
Avvalo bozor tushunchasini yodga oladigan bo'lsak- sotuvchi va xaridor uchrashadigan joydir. Bevosita ularning aloqalarini pul muvozanatga soladi. Barcha tovar, mahsulit va xizmatlarning aylanmasi uchun kerak bo'ladigan narsa bu puldir. Asosan pulning 3ta asosiy vazifalari mavjud.
Muomala vositasi deganda shu mahsulit va xizmatlarni sotib olish sotishni amalga oshirish;
Qiymat o'lchovi- shu tovarlarni qiymatinin, narxini ifodlash uchun;
Jamg'arma vositasi- daromadimizdan kelajakda foydalanish uchun jamg'arib borish qobiliyati.
Turlariga keladigan bo'lsak naqd, naqdsiz, kvazi pullar mavjud. Naqd pullarga hozirdagi qog'oz va tanga pullari, naqdsiz pullarga- bank hisob raqamidagi pullar, omonatlar kiradi. Kvazi pullar esa tijorat bankladagi muddatli omonatdagi naqdsiz pullardir.
Pul bozori- mamlakatdagi pulga bo'lgan talab va taklif o'rtasidagi nisbatni ifodalaydi.
Pul taklifi- barcha pullar, pull agregatlari, barcha aktivlar yig'indisi hisoblanadi.
Mamlakatdagi pul taklifi asosan Markaziy Bank tomonidan tartibga solinadi. Lekin shunday vo'lsada bu degani jamiyatdagi barcha takliflarni tartibga sola oladi degani emas. Chunki bunga ta'sir qiluvchi ikkita asosiy omil bor. Bular uy xo'jaligi xatti-xarakati va tijorat banklari siyosati ta'sir qiladi.
Markaziy bank siyosatining asosiy vositalarining 4ta asosiy instrumentlari bor.
Zaxira siyosati- markaziy bank tomonidan tijorat bankariga omonat hisobiga tushubchi daromadlardan jam'garib borishdir.
Pul emissiyasi- mamlakatdagi muaomalada bo'lgan pul yig'indisi.
Ochiq bozor siyosati- markaziy bank tomonidan qimmatli qog'oz larning oldi-sotdisi dir. Agar qimmatli qog'oz sotsa, pul taklifini qisqartirgan hisoblanadi, aksincha sotib olsa pul taklifi yengayadi.
Hisob stavkasi- markaziy bank tomonidan tijorat banklariga kredit yani ssuda va qayta moliyalashtirish uchun beradigan stavkalarini belgilashidir.
Iqtisodiyotimizda 2015-yil bozor taklifi ya'niki pul massasini tartibga solish ko'zlangan maqsadga erishilgan deya olaman. Bu ko'rsatkich 2014-yildan 27.3%ga ko'tarilib, davlatimiz ko'rsatkichi 70%ni qayd etdi. Buning asosiy sababi mamlakatdagi to'lov balansini muvofiqlashtirish, sof aktivlarning o'sishi va shunga o'xshash harakatlar samarasidir.
Pulga bo'lgan talab ham bor. Asosan 2xil bo'ladi:
Ayirboshlash uchun pulga bo'lgan talab- insonlarning kundalik ehtiyoji, kompaniyalarning ish haqi to'lashi uchun, shuningdek kerak boladigan material, yoqilg'i uchun kerak bo'ladi.
Aktivlar uchun deganda- aksiyadorlik jamiyati, birjalarda o'z aksiyalarini sotib olish uchun zarurdir.
So'ngida pul kredit siyosati uchun belgilab qo'yilingan asossiy yo'nalishlardan keltirib o'tnoqchiman.
• Pul kredit sohasini oqilona yuritish
• Valyuta vozorini yaxshilash
• Pul kredit siyosatidagi asosiy instrumentlani zamonaviylashtirish
• Banklararo pul bozor faoliyatini shaffoflashtirish.
• Markaziy bankning institutsional tizimini yaratish
• Moliya bozor bilan birgalikda yuorida etib o'tgan qimamtli qog'oz bozorini rivojlantirish
• Makroiqtisodiyotni samarali yo'naltirish
• Iqtisodimizning barcha sohasini samarli islohotlar bilaan amalga oshirish kabilardir.
Qo'shimcha balla tarzda Koreya ning ba'zi xulosalariga to'xtalib o'taman.

Koreya Bankning asosiy maqsadi narxlarning barqarorligi. Buning uchun bank inflyatsiyani maqsad qiladi. 2016-18 yillardagi maqsad iste'mol narxi inflyatsiya 2,0%.

Koreya Banki banklarga qarz beradi va depozit oladi, shu bilan bank sektorida bankir bo'lib xizmat qiladi. Koreya Banki mamlakatning to'lov tizimlarini boshqarish va boshqarish bo'yicha o'z zimmasiga yuklagan. So'nggi yillarda Bank G-20 sammiti raisi bo'lgan mamlakatning markaziy banki sifatida global moliyaviy xavfsizlik tarmog'ini yaratishda etakchi rol o'ynad.