2. P. R. 01imxo‘jayeva —

Ayirish sistemasi filogenezi. Bu sislema organizmdan dissimilat- siyaning yaroqsiz mahsulotlarini chiqarib tashlaydi va mezoder- madan rivojlanadi.

Umurtqalilarning ayirish a’zolari juft buyraklardan iborat. Buyrakning mukammalligi undagi buyrak kanallarining tuzilishiga bog‘liq. Xordalilarda ayirish sistemasi evolutsiyasi uch tipdagi buyrak hosil bo‘lishi bilan boradi (47- rasm): 1) old buyrak yoki bosh buyrak — pronefros; 2) birlamchi buyrak yoki, tana buyrak — mezonefros; 3) ikkilamchi buyrak yoki chanoq buyrak — metanefros. Pronefros 6-12 ta metamer joylashgan kanalchalardan iborat. Ularning og‘zi tana bo‘shljg‘iga ochilib, pronefrotik kanaldan va nefrostomga yaqinroq joylashgan tomir tugunlaridan iborat. Pronefros halqali chuvalchanglarning metanefridiyalarini eslatadi. Pronefros faqat to‘garak og'izlilardagina faol bo‘ladi. Yuqori tuzilgan umurtqalilarda u faqat homila davridagina faol bo‘ladi. Qush va sutemizuvchilarda esa pronefros homila davrida shakllansa ham faol bo‘lmaydi. Tana somitlaridan bosh buyrak orqasida mezonefros shakllanadi. Somitlardan hosil bo‘luvchi kanallar pronefros kanallariga ochiladi. Keyinchalik tana buyrak kanali ikkiga ajraladi: birlamchi pronefrotik kanal — Muller kanali; ikkilamchi mezonefrotik kanal — Volf kanali. Bu kanallarning rivojlanishi