2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

 
Elektr qurilmalaridan yong‘in
larning kelib chiqishiga asosiy sabablar bo‘lib asosan 
quyidagilar hisoblanadi:
- Elektr simlarida qisqa tutashuv oqibatida uchqun chiqishi (bunga asosan, elektr simlari 
va kabellarining izolyatsiya qismining eskirishi, mexanik jarohatlanishi, atrof muhitning 
ta’siri va h.z. sababdir); 
- Elektr qurilmalarini ortiqcha yuklanishi oqibatida ustki qismlarining qizishi (bunga 
asosan, sim tolalari kesim yuzalarini iste’molchi quvvatiga qarab to‘g‘ri tanlanmaganligi, bir 
tarmoqqa mo‘ljallangandan ziyod iste’molchilarni ulash va h.z. sababdir);
- Elektr qurilmalarining ulash (kontakt) joylarida qarshilikning ortishi oqibatida uchqun 
chiqishi va qizishi (ulash, kontakt) joylarining mustahkam bajarilmaganligi, izolyatsiya 
qilinmaganligi, kontakt joyi materiallarining to‘g‘ri tanlanmaganligi va h.z.
Bundan tashqari nosoz yoki qo‘lbola elektr qurilmalaridan foydalanish (isitish, 
qaynatish) elektr moslamalarini nazoratsiz qoldirish, vaqtinchalik tortilgan elektr simlaridan 
foydalanish, insonlarni bilar-bilmas elektr qurilmalariga xizmat ko‘rsatishi (ta’mirlash, 
o‘rnatish va ishlatish), himoya apparatlari o‘rnida (saqlagichlarda) har xil yasama yoki 
vaqtinchalik simchalarni "juchok" qo‘llash, profilaktika va sinov ishlarini vaqtida 
o‘tkazmaslik oqibatida ko‘plab yong‘inlar elektr moslamalaridan kelib chiqmoqda. Ushbu 
holatlarning, ya’ni elektr qurilmalaridan yong‘in chiqishini va undan kelib chiqadigan xavfli 
oqibatlarni oldini olish uchun bir qancha profilaktik ishlarni olib borish zarur, 
jumladan:
Elektr qurilmalarida avariya, ya’ni qisqa tutashuv, ortiqcha yuklanish holatlariga yo‘l 
qo‘ymaslik kerak. Buning uchun:

---

94 
 
- elektr qurilmalarini me’yoriy hujjatlarga asosan mavjud xonalarga va hududlarga mos 
qilib to‘g‘ri tanlash va ularni o‘rnatish; 
- elektr qurilmalarini ularning pasportidagi yoki ustki qismida yozilgan zavod 
ko‘rsatkichlariga qarab ishlatish; 
- bir tarmoqqa mo‘ljallangandan ko‘p katta quvvatli iste’molchilarni ulamaslik; 
- nosoz yoki qo‘lbola elektr qurilmalaridan, elektr isitkichlardan, vaqtinchalik elektr 
simlaridan foydalanmaslik; 
- bilar-bilmas elektr qurilmalarini ta’mirlab ishlatish; 
- elektr qurilmalarini uzoq muddatga nazoratsiz qoldirmaslik; 
- elektr qurilmalarini doimiy ko‘rikdan va sinovdan o‘tkazish; 
- doimiy profilaktika ishlarini olib borish; 
- himoya apparatlarini, ya’ni saqlagichlar va avtomatlarni doimo ishchi holatda ushlab 
turish va h.k.