2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

 
 

---

191 
 
Evakuatsiya vaqtini aniqlashga oid masalalar yechish 
Korxonada yong‘in sodir bo‘lganda ishchilarni evakuatsiya qilish vaqtini aniqlash 
lozim. Korxona boshqarma binosi panel turida, avtomatik yong‘indan darak beruvchi tizim 
bilan jihozlanmagan. Korxona ikki qavatli, o‘lchamlari (A*B) m, koridor eni b, m. Korxona 
evakuatsiya chizmasiga ega. Xona hajmi V, m3 joylashishi zinapoya yonida birinchi qavatga 
tushishda. Zinapoya eni S, m, uzunligi L, m. Xonada n ta ishchi ishlaydi. Umumiy qavatda N 
ta ishchi ishlaydi. Birinchi qavatda X ta ishchi ishlaydi. Evakuatsiya chizmasi 7.2-rasmda 
keltirilgan. 
7.2-rasm. Evakuatsiya chizmasi 
Hisoblash: 
Kategoriyasi bo‘yicha xonalar yong‘inga chidamliligi bo‘yicha D va II darajali 
hisoblanadi. 
Kritikda vaqt yong‘in davomiyligi quydagi formuladan aniqlanadi: 
c=1009 kJ/kg-grad ,
(
80)
100
ï î ì
V
W

,% 
3
3
3
. .
2
2
(
)
100,8 1009 (70 20)
129,36
5, 05
(1
)
(1 0,5) 3,14 13800 14 (0,36)
ï î ì
êð
í
n k
W
ñ t
t
ì èí
Q k M

 
 








    



 
Kislorod konsentrasiyasi miqdori bo‘yicha yong‘in davomiyligi quydagi formuladan 
aniqlanadi. 
2
0
4, 76
/
W
ãð ì èí

2
2
1
3
3
3
. .
2
2
(0, 01)
100 100,8
371, 69
7,19
3,14 14 4, 76 (0,36)
O
ï î ì
n k
O
W
ì èí
k W
M









 

 

Minimal yong‘in davomiyligi 5,05 daqiqani tashkil etadi. Ruxsat etilgan evakuatsiya vaqti 
quyidagi obyekt uchun: м=1; 
1
1
. .
1 5, 05
5, 05
äî ï
n k
m



 

daq 
1-uchastka bo‘yicha ishchilarning harakat vaqti, xona gabarit o‘lchamlarini hisobga 
olganda axb m. Ishchilar harakat oqimining zichligi aniqlanadi (1-uchastka) bo‘yicha: 
m
b
L
f
N
D
01
,
0
7
6
1
,
0
7
1
1
1







Harakat vaqti 100 m/daq, intensiv harakat 1 m/min, unda 1 uchastka bo‘yicha: 
daq
V
L
t
07
,
0
100
7
1
1
1



Eshik o‘rni nol deb qabul qilinadi. Eshik o‘rnidan o‘tishda harakat intensivligi normal 
sharoitda gmax=19,6 m/daq, eshik o‘rnining enini b m deb olib quydagi formuladan topamiz: 
қ
д
 = 
2,5 + 3,75 • 
б=
2,5 + 3,75 • 1,1 = 6,62 м/дақ, 
қ
д
 
max
q
q
d

shart bajarilishi lozim. 
Eshik o‘rnidan o‘tish vaqti quydagi formuladan aniqlanadi: 
daq
b
q
f
N
t
dL
09
,
0
1
,
1
67
,
6
1
,
0
7








---