2 O`zbekiston respublikasi oliy va o`rta maxsus ta’lim vazirligi qarshi davlat universiteti mehnat ta’limi kafedrasi

131 
 
oyoqni shina bilan va qo‘lni qattiq ro‘mol bilan immobilizatsiyalash, analgetik dorilar berish 
va travmatologiya bo‘limlariga yoki statsionarga olib borishdan iborat. Har xil joylardagi 
chiqishlarda asosiy birinchi yordam, shikastlangan oyoq yoki qo‘lni harakatsizlantirish va 
tezda bemorni travmatologiya bo‘limiga jo‘natishni o‘z ichiga oladi. 
Qo‘l bo‘g‘imlarining chiqishi
.
 
Yelkaning chiqishi kuchli og‘riq va uning funksiyasi 
buzilishi bilan kechadi. Bemorning chiqqan qo‘li tomondagi yelkasi pastga tushgan, boshi shu 
tomonga og‘gan, sog‘lom qo‘li bilan chiqqan qo‘lni ushlab turishga harakat qiladi. 
Shikastlangan qo‘l tanadan uzoqlashgan, tirsak bo‘g‘imi bukilgan va xuddi uzayibroq 
qolgandek ko‘rinadi. Yelka bo‘g‘imining normal yumaloqligi yo‘qolib, uning tashqi yuzasi, 
yelka suyagi boshining siljishi natijasida, tekislanib qoladi. Bu bo‘g‘imning faol harakati 
yo‘q, sekin harakatlantirilganda yelkaning «tarang fiksatsiyasi» kuzatilib, tirsak bo‘g‘imini 
tanaga yaqinlashtirib bo‘lmaydi. 
Bilak suyagining chiqishida tirsak bo‘g‘imining hajmi kattalashib, deformatsiyalanadi, 
qo‘l yarim bukilgan holatda bo‘ladi. Agar bilak old tomondan chiqqan bo‘lsa, u uzaygandek, 
orqadan chiqsa, kaltalashib kolgandek tuyuladi. Barmoqlar ichida, ko‘pincha birinchi 
barmoqning chiqishi ko‘proq kuzatiladi. Bunda ko‘proq orqa tomonga va ozroq kaft tomonga 
siljish kuzatiladi. Barmoqlarning chiqishiga ko‘pincha ularni zo‘rlab egish sababchi bo‘ladi. 
Chiqqan barmoq majburiy «miltiq tepkisi» holatida bo‘lib, panjalarga nisbatan deyarli 90
0
li 
burchak ostida joylashadi (12.22-rasm).