2-oqiw tapsirma: «Keshe kim edik bu`gin kim boldiq» temasinda argumentlestirilgen esse jumisin jaziw; 3-oqiw tapsirma

Біз кім едік?

Тілің бар, бырақ сөйлеи алмау



Құлдықта жасау



Ғәресізлік

Нызам үстіндігі



Кім болдық?





Еркіндік, азаттық



Інсанилық принцип



Демократия

3. Маълумки, Ислом Каримов республикамиз раҳ-бари сифатида иш бошлаган пайтда (1989 йил 23 июнь) ўлкамизда узоқ йиллар давомида ҳукм сурган коммунистик мафкура ва фақат хом ашё етка-зиб беришга асосланган бир ёқлама иқтисодий сиё-сат ҳар бир соҳада ўзининг ҳалокатли салбий таъ-сирини кенг миқёсда кўрсата бошлаган эди.

1989 йилнинг май ойида Фарғона вилоятида буз-ғунчи кучлар томонидан ташкил этилган оммавий тартибсизликлар июннинг охирига келиб ниҳоятда авж олиб кетди.
Кечагина республикамиз раҳбари этиб сайланган Ислом Каримов ишга киришган куннинг эртасигаёқ, яъни 24 июнь куни Ўзбекистон ССР Министрлар Со-ветида катта мажлис ўтказди ва унда нутқ сўзлади. Бу нутқ моҳият эътиборига кўра Ислом Каримовнинг Ўзбекистон раҳбари сифатидаги биринчи нутқи экани билан ҳам алоҳида тарихий аxмиятга эгадир.
25 июнь куни эса Ислом Каримов жанжал-тўпо-лонлар алангаси ичида қолиб кетган Фарғонага йўл олади. Ловиллаб ёнаётган уйлар, таҳлика ва сароси-мага тушган шаҳар ва қишлоқлар, қаҳр-ғазабга тўлган одамларнинг ичига дадил кириб боради. Улар билан чин дилдан, ҳеч нарсани яширмасдан очиқ гап-лашади. Бу инсонларнинг шу вақтга қадар ҳеч ким эшитмаган оҳу нолаларини тинглаб, ўзининг
юракдан чиққан самимий ва ҳаққоний сўзлари билан бамисоли уларнинг қалбидаги жароҳатларга малҳам қўйгандек бўлади, кўнгилларда сўнган умид учқунларини уйғотади.
«Ўзбек халқининг виждони пок. Фарғона воқеалари ўзбек халқининг иродаси билан содир бўлмади. Бу воқеаларга тутуруқсиз ва ғаразли мақсадларни кўзлаб, ким қандай бўёқ бермасин, тарих албатта, ўзининг адолатли ҳукмини чиқаради. Бай-налмилалчилик, меҳмондўстлик, яхшилик, қалб саховати ҳамиша ўзбек халқига хос фазилат бўлиб келди. Халқимиз ҳеч қачон бошқа халқларга нис-батан душманлик кайфиятида бўлмаган. Бу қади-мий ва ҳозирги тарихимиздан олинган кўпгина мисоллар билан исбот қилинган» .
(Ўзбекистон Компартияси Марказий Комитетининг 1989 йил 19 августдаги XVI пленумида сўзланган нутқдан).
1989 йил 17 августда Ислом Каримов бошчилигида республика ҳукуматининг Тошкентда бўлиб ўтган кен-гайтирилган йиғилишида аҳолига томорқа ва шахсий участкалар ажратиш масаласи муҳокама қилинади ва «Қишлокда яшовчи ҳар бир оилани томорқа билан таъминлаш, уларга якка тартибда уй-жой қуриш учун барча шарт-шароитларни яратиб бериш ҳақида» қарор қабул қилинади. Ушбу тарихий ҳужжатда қишлоқда яшовчи ҳар бир кишига ўртача 25 сотихдан ер ажратиб бериш ва томорқа майдонларини қарийб 4,5 баробар кўпайтириш кўзда тутилган эди.
Бу борадаги амалий ишлар натижасида 1989— 1990 йилларда бир ярим миллиондан кўпроқ оилага қўшимча ер ажратилди, 700 минг оилага янги томорқа ерлари берилди.
Бундан ташқари, юз минглаб гектар суғорила-диган ер техник экинлар оборотидан чиқарилди, пахта етиштириш плани 700 минг тоннага камайти-тдилди. Бу — пахта яккаҳокимлигини бартараф этиш йўлидаги дастлабки, аммо ўта муҳим амалий қадам эди.
1990 йил 24 март куни ўн иккинчи чақириқ Ўзбекистон ССР Олий Кенгашининг биринчи сес-сиясида иттифокдош республикалар орасида бирин-чи бўлиб Ўзбекистонда республика Президенти лавозими жорий этилди.
Бу ўринда шуни айтиш жо-изки, бундан бир неча кун олдин, яъни 14 март куни СССР халқ депутатларининг навбатдан ташқари учинчи съездида СССР Президенти лавозимини таъсис этиш тўғрисидаги қонун қабул қилиниб,. М. Горбачев бу вазифага сайланган эди.
Агарки, яқин тарихимизга — ўтган асрнинг суронининг 90-йилларига назар соладиган бўлсак, Ислом Каримовнинг ўша оғир йилларда кескин муаммолар гирдобида туриб, Ўзбекистоннинг келажагини аник тасаввур килган ҳолда илгари сурган ғоя ва дастурлари унинг Ватанимизнинг ёруғ истиқболига қандай буюк ишонч билан қараганлиги яққол далолат беради.
Халқимизнинг қадимий тарихи, бой маданий мероси, урф-одат ва анъаналарини асраб-авайлаш ва ривожлантириш, мустабид тузум даврида тақиқлаб қўйилган Наврўз байрами, Рамазон ва Қурбон ҳайитларини нишонлаш, динга ҳурмат билан муносабатда бўлишни қарор топтириш, Имом Бухорий, Имом Тер-мизий, Баҳоуддин Нақшбанд ва бошқа азиз-ав-лиёларимиз, Амир Темур, Жалолиддин Мангуберди, Бобур сингари улуғ аждодларимиз хотирасига нисбатан тарихий адолатни тиклаш ҳақидаги фикр-мулоҳазалар, қарор ва фармонлар шулар жумласидандир.
Президентимизнинг нутук созларидан бири:
«Азиз дўстлар! Нима керак бўлса, айтинг, ҳаммасини қилиб берамиз. Лекин,азиз оналар, опа-сингиллар, отахонларг дўстлар, укажонлар, мен Президент бўлсам ҳам сиздан тиз чўкиб сўрайман, илтимос қиламан: шу масалада ёрдам қилинг!
Ахир, Қуръони карим ҳам дўстликка, биродарликка чақиради, низо чиқаришни қоралайди.Жанжал чиққан юртнинг худоси ҳам ундан юз ўгирар экан.
Шу сабаб барака ҳам, ризқ-рўз ҳам насия бўлиб қоларкан.Бу йўлда - тинчлик, тотувлик йўлида бизни Оллоҳ таолонинг ўзи қўлласин, мададкор бўлсин!» (Ўзбекистон Республикаси Олий Кенгашининг тўққизинчи сессиясида 1992 йил 4 январь куни сўзланган маърузадан)
1991 йилнинг 17—19 август кунлари Ўзбекистон ССР Президенти Ислом Ка-римов Ҳиндистонга расмий ташриф билан борган эди. Айтиш керакки, бу ташриф Ўзбекистон Президен-тининг хорижга қилган биринчи мустақил — тарихий ташрифи эди.
1991 йил 21 август куни Ўзбекистон ССР Президенти Ислом Каримов махсус фармонга имзо чекади. Мазкур Фармонга биноан:
«Ўзбекистон ҳудудида ҳокимият ва бошқарув идоралари,корхоналар, ташкилот ҳамда муасса-саларнинг қабул қилган барча қарори ва уларнинг ижроси СССР ва Ўзбекистон ССР конституцияси-га ва қонунларига, Ўзбекистон ССР Президентининг фармонлари, Ўзбекистон ССР Олий Кенгаши билан Ўзбекистон Президенти ҳузуридаги Вазирлар Маҳкамаси қарорлари ва фармойишларига сўзсиз мос келиши керак. СССРда Фавқулодда ҳолат давлат комитетининг СССР конституцияси ҳамда қонунларига зид келадиган қонунлари ҳамда фармонлари ҳақиқий эмас, деб ҳисоблансин».
1991 йил 27 август куни оммавий ахборот воситаларида Ўзбекистон ССР Президентининг мамлака-тимизнинг тўла мустақиллиги йўлида тамал тошини қўйган яна бир муҳим фармони эълон қилинади. фармонда жумладан, шундай дейилади:
«Мамлакатда вужудга келган аҳволни эътибор-га олиб ва республика манфаатларини ҳимоя қилиш мақсадида Республика Ички ишлар вазир-лиги ва Давлат хавфсизлиги комитети Ўзбекистон ССРнинг қонуний тасарруфига олинсин. Республика ҳудудида жойлашган СССР Ички ишлар вазирлигининг ички қўшинлари бевосита Ўзбекистон ССР Президентига бўйсундирилсин.
Ўзбекистон ССР Олий Кенгаши раёсатига жуда қисқа муддатда Республиканинг давлат мустақиллиги тўғрисидаги қонун лойиҳасини тайёрлаш ва уни Ўзбекистон ССР Олий Кенгашининг навбатдан ташқари сессияси муҳокамасига тақдим этиш таклиф қилинсин».
Ниҳоят, орзиқиб кутилган қутлуғ сана — 1991 йил 31 август етиб келди. Ўзбекистон ССР Олий Кенгашининг олтинчи сессиясида Ислом Каримов тантанали равишда Ўзбекистон Республикаси мустақиллигини эълон қилди. У ўзининг томаънодаги тарихий нутқида қуйидаги фикрларни алоҳида таъкидлади:
«Мамлакат катта фалокат ёқасига, жар ёқасига келиб қолганини кўриб турибмиз. Халқ ўзининг эртанги кунига ишончини кундан-кунга йўқотяпти. Одамлар ўзларининг, оиласининг, бола-чақасининг тинчлигига кафолат истайди. Тўкис, хотир-жам ҳаёт талаб қиляпти. Бу истаклар, бу талаблар сафсатабозлик ва ваъдабозлик остида кўмилиб кетяпти.Бизнинг халқимиз сабр-бардош, яхшилик, осойишталик,
бошқа халқларга нисбатан хайри-хоҳлик руҳида тарбияланган. Бу халқ бугун биздан ҳимоя талаб қиляпти, тинч-тотув ҳаёт, оғир меҳнатига яраша турмуш шароитларини талаб қиляпти. Бу - ҳаққоний талабдир.
Ўзбекистон раҳбарияти ҳеч қачон, қандай иттифоқ бўлмасин, ким билан иттифоқ бўлмасин, қандай шароит бўлмасин, иккинчи даражали ролга рози бўлмайди, бунга йўл ҳам қўймайди».
Мине буннан көринип турыпты Ғаресизлигимиз еш кандай ансат жол менен қолға киритилмеген, Ане сол ушын қәдирине жетип, көз карашығымыздай асрайық достар!
4. 2015 йил 29 март куни юртимизда ул-кан сиёсий вокеа - Узбекистон Республикаси Президентлигига сайлов булиб утди. Конституциямиз, миллий ва халкаралык хукук нормалари, демократик тамойиллар асосида, очиқлик ва ошкоралик, тенглик ва холислик принципларига тула мувофик равишда утказилган ушбу сайловда сайловчиларнинг 90,39 фоизи Тадбиркорлар ва иш-билармонлар харакати - Узбекистон либерал-демократик партиясидан Президентликка номзод Ислом Абдуганиевич Каримовга овоз берди.
Мазкур тупламнинг бош гоясини куйидаги сузларда мужассам булган энг мухим узак фикр ташкил этади: «Биз утган даврда амалга оширган ишларимизга бахо берар эканмиз, «Кеча ким эдигу бугун ким едик?» деган савол асосида уларнинг мохияти ва ахамиятини узимизга чукур тасаввур этамиз.Айни вактда «Эртага ким булишимиз. Кандай янги марраларни эгаллашимиз керак?» деган савол устида уйлашимиз, нафакат уйлашимиз, балки амалий ишларимиз билан бунга жавоб беришимиз лозим». 2020 йилгача вилоятда айни шу сохада яна 11 миллиард долларлик 31 та янги лойиха жорий этилади. Қоракалпогистон Республикасида эса келгуси беш йилда факат саноат сохасининг узида 500 га якин йирик лойихани амалга ошириш режалаштирилмокда. Бир вактлар - утган асрнинг 90-йилларида юртимизда саноатнинг ялпи ички махсулотдаги улуши 14,1 фоизни ташкил килган булса, мана шундай кенг куламли амалий ишларимиз хисобидан бугунги кунда бу курсаткич 25 фоизни ташкил этмокда.
Яқинда Швейцарияда Жахон иктисодий форуми - «World Economic Forum» иктисодиёти энг тез ривожланаётган мамлакатлар рейтингини эълон килди. Жахон банкининг «Глобал иктисодий тараккиёт» прогнозы асосида тайёрланган мазкур маълумотда 2014 йилдан 2017 йилгача булган даврда йиллик усиш даражаси энг юкори булган давлатлар орасида Узбекистон 5-уринда кайд этилгани албатта куп нарсадан далолат беради.
«Бутунжахон бахт индекси»нинг («World Happiness Index») янги рейтинги эълон килинди. Диккатга сазовор жихати шундаки, ушбу руйхатда Узбекистан 158 мамлакат орасида 44-погонада, Мустакил Давлатлар Хамдустлигига аъзо мамлакатлар орасида эса биринчи уринда кайд этилди. Айтиш жоизки, бундан икки йил аввал мазкур руйхатда мамлакатимиз 60-уринни банд этган эди.
«Бир пайтлар баъзи вилоят ва туман рахбарларимиз, биз - аграр республика, деб мактаниб юрарди, - дея таъкидлайди Ислом Каримов Бухоро вилояти сайловчилари вакиллари билан учрашувда. - Улар нимани уйлаган - мен билмадим. Умрбод СССР таркибида буламиз, деб уйлаганми?
Бу одамлар озгина фикрлаб курса булардики, сув, ер етишмаса, халкимиз купайиб бораётган булса, факат галла, пахта, сабзавот етиштириш билан мамлакатимизнинг тараккиётини таъминлаш мумкинмиди?
Мана, сизларга яна битта ракам: 1991 йилда мамлакатимиз ахолиси 20 миллион 500 минг киши эди. Мустакиллик йилларида халкимиз 1,5 карра усди - 31 миллионга етди.Айтинглар, 1,5 баробар купайган ахолини эски шароитда оладиган хосил — пахта, галла хисобидан бокиб булармиди? Уша пайтда биз тахминан 5—6 миллион тонна бугдойни четдан олиб келар эдик.Шундай вактлар булганки, бир хафта-ун кунлик унимиз колган эди.Бир тасаввур килайлик, кайси давлат, кайси
халк буни уз бошидан утказган? Ана шундай муаммолар каршисида ёлгиз колган пайтимизда ким бизни куткарди? Биринчи навбатда, узимиз. Чидадик, лекин хеч кимдан карз булмадик.
Бугунги кунда Узбекистоннинг чет мамлакатлардан карзи ялпи ички махсулотга нисбатан 15 фоиздан ошмайди. Вахоланки, баьзи давлатларда бу курсаткич 150 фоиздан хам ортикни ташкил килади, улар буйнидаги қарзидан кандай қутулишни хам бил май юрибди».
Журтымызда көптеген реформалар әмелге асырылмақта. Бұлардың барлығы ел басшымыздын хамде хызмет органдары, тапсырмаларды бұлжытпай орындап жатырған басшы ағаларымызға мыңдаған алғыслар айтамыз. Буның бәрі жұртымыздың тынышлығы, парауан тұрмысы, халқымыздың бахытлы жасауына өз септігін тигізбекте.
Президентіміздің бұл кітабында да Өзбекстан Республикасының алға қойған мақсаты, алып барылып атырған жаңаланыулар, ишки һәм сыртқы экономикалық һәмде сиясий истери жайлы кең түрде анық көрсетілген. Бұның барлығы Ана жұртымыздың ығбалы һәм ұллы келешегі жолында қызмет етіу жоқары бахыт екенінің және бір дәлелі.
1. Bunday siyasat ju`rgiziliwinin` sebebin ha`m olardan ku`tilgen ma`pler qanday edi?
2. Sovetlerdin` kollektivlestiriw siyasatinin` aqibetleri nelerge alip keldi?
3. Aral mashqalasinin` kelip shig`iwi sebepler nede dep oylaysizlar?
4. «Paxta isi» yamasa «O`zbekler is» ne maqsette ju`rgizilgen edi ham ol qanday aqibetlerge alip keldi?
1. Olardin' maqseti o'zlerin damitiw, oraydi bayitiw qisqa juwap.
2. Bunda islep shig'ariwdin' sani kusheydi, Ekonomikaliq dag'daris, jumisshi kushin kusheytiwge alip keldi. Bunin' saldarinan ko'plegen naraziliqtar, kelispewshilikterdi alip keldi.
3. Bunin' sebebi, oray ta'repten berilgen islep shig'ariwdin' sanin keskin ko'beytiw bolip tabiladi. Tariyxtan ma'lim paxta egiw sistemasi birden-bir sebepshisi. Suwg'arilatin jerlerdin' ko'pligi, saldarinan Aral mashqalasi payda boldi.
4. Paxta isinde sebepshi bolg'an ''qosip jaziw, urlaw, keyingi adamg'a o'tkiziw,, sebep bolg'an. Onin' saldarinan 4.5 min' insan jinayi juwapkershilikke tartilg'an.