2. Oliy ta`limda o`qitish jarayoni yaxlit tizim sifatida Reja

O’qitishda talabalarning yoshi va individual imkoniyatlarini hisobga olish tamoyili. Har bir talaba o'zining individual (jismoniy, psixik va b.) xususiyatlariga egaki, bu uning o'quv faoliyatiga katta ta'sir etadi. Pedagogning bu xususiyatlarni o'rganishi va hisobga olishi ta'lim-tarbiya sifatini oshirish va har bir talabaning ijobiy qobiliyatlarmi rivojlantirish uchun sharoit yaratadi.

Talabaning bunday xususiyatlarini o'rganish uzoq vaqt mobaynida olib boriladi. Pedagog talabalarning mashg'ulotlardagi va ishlab chiqarish ta'limi vaqtida ustaxonalardagi ishini, uy vazifalarini bajarishini kuzatadi, ularning bilimi, yozma ishlari va tayyorlagan buyumlarini tekshiradi, darsdan tashqari vaqtlarda ular bilan suhbatlashadi. Talabaning kuchli va ojiz tomonini bilib olishga, uning qiziqishlari, tafakkuri, nutqi, xotirasi, diqqati, xayoliga xos bo'lgan xususiyatlarni o'rganishga, uning xarakteri va iroda sifatlarini yaxshi bilib olishga harakat qiladi, hayotiy va mehnat tajribalarini, ularning o'qishga kelishdan oldingi faoliyati xususiyatlarini o'rganadi.

Ta’limda ta’lim oluvchilarning yosh va individual xususiyatlarini hisobga olish – jonli va samarali dars o‘tish garovlaridan biridir. Ta’lim beruvchi o‘quv materialini ta’lim oluvchilar uchun tushunarli qilib o‘tishi uchun, ularning yoshi va individual xususiyatlarini diqqat markazida saqlashi shart. O‘quv materiallari ta’lim oluvchilarning yoshi va ma’lumotiga qanchalik loyiq, mos bo‘lsa, bu o‘quv materiali ta’lim oluvchiga yaxshi tushunarli bo‘ladi va uzoq vaqt xotirasida saqlanadi. O‘quv materialini ta’lim oluvchining yoshiga va individual xususiyatiga mos holda o‘tish uchun ta’lim beruvchi quyidagi shartlarga amal qilishi lozim:

• 
  ta’lim beruvchi ta’lim oluvchilarining anatomik, fiziologik va psixologik xususiyatlarini yaxshi bilishi;
  
• 
  ta’lim beruvchining o‘quv rejasi, o‘quv dasturi, darsliklar, o‘quv qo‘llanmalari va zarur qo‘shimcha adabiyotlarni qunt bilan o‘rganib chiqishi;
  
• 
  guruhdagi ta’lim oluvchilar tarkibi, fan va mavzuning maqsadi hamda xarakteriga, darsning maqsadiga qarab o‘qitishning yangi – yangi usullarini qo‘llashi;
  
• 
  dars jarayonida o‘z nutqini izchil, tizimli va emotsional, ta’sirli bo‘lishiga erishish;
  
• 
  dars jarayonida ta’lim oluvchilar diqqatini markazlashtira olishi va hokazo.