2. Menejment ob’ekti va sub’ekti Boshqaruvda tizimli yondashuv Tayanch soʻzlar

Boshqaruvda vaziyat yondashuvi

Boshqaruv vazifalarini bajarishda korxona va tarmoklar urtasida vaziyat uzgarishlari deb ataladigan farkdarga e’tibor berish lozim. Ular ikki xil buladi: tashki va ichki. Ichki uzgarishlar anik korxona, tarmokni tavsiflaydi. Ichki muuitga korxona maqsadlari, resurslari, kattaligi, vertikal va gorizontal meunat taksimoti va x.k. kiradi. Korxonalar urtasidagi ichki farklari binolar urtasidagi farkka uxshaydi. Masalan, binolar arxitekturasi, materiali, kattaligi bilan fark kilib. Bu fark natijasida ularning biri klub, boshqasi kishilar yashaydigan uy bulishi mumkin. Xuddi shunday tarzda korxonalarning ichki farklari ularning vazifalarini belgilaydi. Bu uzgarishlarni ma’lum darajada nazorat kilish mumkin va ular boshqaruv karorlari natijasida vujudga keladi. Raubariyat tomonidan ichki uzgarishlar borasida kabul kilinadigan karorlar kanchalik samarali va unumdor faoliyat yuritishni belgilaydi.

Korxona kattaligi ichki farklar korxonani boshqarishga qanday ta’sir etishning yorkin namoyon kiladi. Iirik akqiyadorlar jamiyatini boshqarish bilan kichik korxona, dukonni boshqarish urtasida katta fark mavjud. Korxona kancha katta bulsa, uni boshqarish uam shunchalik kiyin buladi.

Tashki uzgarishlar korxonadan tashkaridagi muuit omillaridir. Ular katoriga yirik rakobatchi korxonalar texnika va texnologiyani olish manbalari, ijtimoiy omillar, davlat boshqaruvi kiradi. Tashki muuit, tashki uzgarishlar koxona faoliyatiga turlicha ta’sir kursatadi. Shu sababli boshqaruv karorlarini kabul kilishda vaziyatni uisobga olish zarur. Qaysi uzgarishlar korxona muvaffakiyatiga kuchlirok ta’sir kilishini kursatish etarli emas. Turli tuman vaziyat kursatkichlari va boshqarish jarayonining barcha vazifalari oʻzaro bogʻliq, uamda ularni bir-biridan ajratib kurib chikish mumkin emasligi ma’lum kiyinchiliklarga olib keladi. Suvga tashlangan tosh butun kul buylab tarkaluvchi tulkinlarni xosil kilgani kabi, biror muxim omilning uzgarishi butun korxona faoliyatida aks etadi.

Korxona faoliyati samaradorligiga kuplab xam ichki xam tashki omillar ta’sir etishi sababli uni boshqarishning eng yaxshi usuli anik vaziyatni xisobga olgan kolda belgilanadi. Shu vaziyatga eng mos boʻlgan usul eng samarali usul buladi. Shu sababli muvaffakiyatli boshqaruv integraqiya kilingan yondashuvni talab etadi.

Vaziyat yondashuvi bilan uzviy bogʻliq tizimli yondashuvda turli xususiy yondashuvlar, boshqaruv vazifalari uzviy bogʻliq bulib, korxona kator oʻzaro bogʻliq kichik tizimdan iborat tizim sifatida urganiladi; tizim nazariyasi raxbarlarga tizimning alokida kismlari urtasidagi tizim va uni urab turgan muxit urtasidagi bogʻliqlikni tushunishga imkon beradi. Vaziyat yondashuvi tizim nazariyasini amalda kullashni korxonaga ta’sir etuvchi asosiy ichki va tashki uzgarishlarni aniklash yuli bilan kengaytiriladi, kuyilgan maqsadga erishish uchun boshqaruvning anik usullarini anik vaziyat bilan boglab amalga oshirish imkonini beradi.

Xulosa

- Moddiy dunyo kup tizimlardan iborat.

- Tizim - bu kursatkichlar tuplami bulib tuzilmaviy elementlardan iborat bulib va boshqarish tizimini muxitini shakllantiruvchi omil.

- Texnikaviy texnologik va tashkiliy tizimlar yigindisi, boshqarishni tashkiliy-texnik tomonini shakllantiradi.

- Ijtimoiy - iqtisodiy tizim 2 ta tagtizimlardan iborat: boshqaruvchi va boshqariluvchi.