2-mavzu “Tеrmodinamikaning II qonuni. Entropiya. Tеrmodinamik potеntsiallar

Entropiya va extimollik.

(Boltsman formulasi)

Issiq pechka olov yoqilmasa, o’z-o’zidan sovub xona xaroratiga o’tadi. YAna buni extimoligi ko’p. Binobarin sistema xar doim extimolligi kam holatdan ko’p holatga o’tadi. YA’ni pechkaning sovush extimolligi shubxasiz yoki gazning kichik xajmdan katta xajmga o’tishi extimolligi yuqori. Entropiya extimollikning qandaydir jixatdan funktsiyasi deyish mumkin: S=f(W) Boltsman entropiyani extimollik bilan bog’lovchi formula yaratdi:

S= Ê lnW

K - proportsionallik koeffitsienti, lnW - extimollik logarifmasi. Bu formuladan extimollik ortishi bilan entropiya ortishini kuzatish mumkin. Lekin entropiya extimollikka nisbatan sekinroq ortadi. Masalan, extimollik 100 bo’lsa ln100=2 bo’ëãàíè óchun entropiya 2 atrofida bo’ladi. Boltsman bo’yicha sistema xar doim extimolligi kam holatdan extimolligi ko’p holatga o’tadi. Extimolligi ko’p holat- bu eng barqaror holatdir. Sistema shu vaqtda barqaror bo’ladiki, qachonki u eng kichik (minimum) erkin energiyaga va eng katta (maksimum) entropiyaga ega bo’lsin.

Entropiya va tartibsizlik.

Entropiya bu tartibsizlik bilan bog’liq faktordir. Sistemaning tartibsizligi qancha yuqori bo’lsa, entropiya xam katta bo’ladi. Istagan yopiq yoki izolirlangan sistemada entropiya o’zgarishini ushbu tenglama bilan ifodalash mumkin:

Masalan, izolirlangan sistemalardagi gazni ko’rsak,

Sistema izolirlangan, shu sababli na modda na energiya almashinuvi ro’y bermaydi. Xar ikkala holatda xam bir xil. Agar 1 holatdagi to’siqni sindirsak, gaz 2 holatga o’tadi. Faqat tartibsizlik ortishi hisobiga entropiya ortadi. Zero sistema modda va energiya almashinuvi yo’q. YA’ni , shunday qilib, sistema tartibliroq holatdan tartibsiz holatga o’tdi. Entropiya ortdi. YAna bir misol: