2-mavzu: shaxs va uning faoliyati. Motiv va motivasiya. Reja

Ijtimoiy normalar ijtimoiy sanksiyalar orqali nazorat qilinadi.   

Ijtimoiy sanksiya

 – normalarning shaxs xulqida namoyon bo‘lishini nazorat qiluvchi jazo 

va  rag‘batlantirishning  mexanizmi  bo‘lib,  ularning  mavjudligi  konkret  vaziyatlarda  shaxs 

xulqining maromida, to‘g‘ri bo‘lishini kafolatlaydi. Masalan, professorning maroqli ma’ruzasini 

buzishga  harakat  qilgan  talabani  o‘sha  professorning  o‘zi  ham  tartibga  chaqirishi  mumkin, 

qolaversa,  vijdonli  va  ilmga  chanqoq  talabalar  ham  ma’noli  nigohlari,  qiliqlar  yoki  ochiq  so‘z 

vositasida  tartibga  chaqirishi  ijtimoiy  sanksiyaning  amaldagi  xolatini  bildiradi.  Yoki  tanlagan 

kasbi bo‘yicha malakasi to‘g‘risida diplomi bo‘lishiga qaramay, ishlashni xohlamagan yigitga ota-

onasidan  tashqari,  do‘stlari,  tanishlari  tanbeh  berishlari,  fikrini  o‘zgartirishlari  ham  bunga 

misoldir.  Tanbehni,  shu  kabi  sanksiyani  mensimagan,  itoat  etmagan  insonni  birov  qattiq 

tahqirlamasligi,  qonuniy  jazo  bermaligi  mumkin,  lekin  jamoatchilik,  yaqinlar  nazaridan  qolish 

ham biz uchun kuchli ma’naviy jazo bo‘lib, iymonli insonning vijdoni qiynaladi. 

 

---

 

 

21