2-mavzu. Rezbalarni chizmada belgilash (4 soat)

Rezbalarning sbegi va protochkasi..

Rezbali detallarning rezba o’yilgan qismida to’la profili yuzasidan tashqari to’la bo’lmagan yuzasi mavjud bo’lib, uni rezbaning siqishi deyiladi. Rezbaning chiqishi ikki xil bo’lib, ular sbeg va protochka deyiladi.

Profili to’la bo’lmagan rezbaning chiqishi rezbaning sbegi deyiladi va u chizmada rezba chegarasidan so’ng konturga yo’nalgan ingichka tutash chiziqda tasvirlanadi (1.4-chizma, a). Kerak bo’lganda sbeg uzunligi o’lchami ko’rsatiladi (1.4-chizma, s). Rezba uzunligi sbegsiz (1.4-chizma, a), sbegi bilan (1.4-chizma, b) ko’rsatilishi mumkin. Sbeglar rezbaning tiralish (tayanch) yuzalarigacha bo’lgan to’la qirqilmagan t qismi 1.3-chizma, a, s ѐki 1.3- chizma, b, d lardagidek tasvirlanishi mumkin.







1.4-chizma 1.5-chizma

Sbeg o’rniga ishlangan halqasimon ariqcha protochka deyiladi (1.5- chizma, a, b). Rezba qirqish asbobining rezba qirquvchi qismi shu protochkaga chiqadi. Protochkalarning eni va chuqurligi rezbaning diametriga qarab o’yiladi. Tashqi rezbalar uchun protochkaning diametri rezbaning ichki diametridan kichikroq bo’lishi lozim. Teshikdagi protochkalarning diametri esa rezbaning tashqi (katta) diametridan kattaroq bo’lishi kerak. Rezba sbegi va protochkalarning o’lchamlari standart bilan aniqlangan.

1.6-chizma 1.7-chizma
Teshikdagi rezbaga bolt rezbasi oson kirishi uchun va rezbaning oxirgi o’ramlarini shikastlanishdan saqlash uchun teshik va sterjen rezdalari uchiga faskalar ishlanadi (1.6-chizma, a, b). Faskalar s harfi bilan belgilanadi va sq0,1 … 0,15d kattalikda, chiziqli burchagi rezba o’qiga nisbatan αq 90° da qirqiladi. Chizmada faskaning balandligi va bir tomonidagi burchagi ko’rsatiladi (sx45°). Rezbaning ingichka tutash chiziqda tasvirlangan ichki diametri faska chegarasini ko’rsatuvchi chiziqni kesib o’tadi (1.6-chizma, a).