|
“Pedagogik texnologiya”ning o’quv fani sifatida shakllanishi. “Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat” fanining predmeti o‘quv-tarbiya jarayonini texnologiyalashtirish va kasbiy mahoratni tashillashtirishning ilmiy-nazariy va amaliy-metodik jihati hisoblanadi. Bu ta’rifning mazmunini aniqlashtirish uchun “Pedagogik texnologiya” va “Pedagogik mahorati” tushunchalarining mohiyatini izohlash darkor.Ma’lumki “Pedagogika” tushunchasi, o‘rta asrlardan boshlab tarbiya, ta’lim ma’lumot to‘g‘risidagi fan sifatida istemolga kirib kelib, yosh avlodni tarbiyalash, o‘qitish, ma’lumotli qilishning qonuniyatlari, qoidalari, shakllari, usullari, vositalarini
o‘rganuvchi fan deb e’tirof etiladi. “Texnologiya” tushunchasi XIX asrning ikkinchi yarmidan boshlab moddiy ishlab chiqarish, xom-ashyoni qayta ishlashga texnologik yondashish zaruriyatining vujudga kelishi munosabati bilan fanga kirib keldi va yunoncha “Texnik” – mahorat, san’at hamda “Logos” – fan ta’limot ma’nosini anglatadi.
Ma’lumki, ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotda moddiy ishlab chiqarish jarayonini texnologiyalashtirish, ya’ni sanoat, qishloq xo‘jalligi, transport, xizmat ko‘rsatish jarayonlarini texnik xizmat asosida tashkil etish va bu sohalarda ishlatadigan mutaxassislarni texnik savodxonligini yo‘lga qo‘yish yuksaltirish ta’limga texnologik yondoshish ehtiyojini paydo qildi. SHu munosabat bilan XX asrning 30-40 yillarida ta’lim texnologiyasi ya’ni yoshlarni o‘qitish, ularni hayotga , mehnatga tayyorlash uchun o‘quv-tarbiya jarayonini texnologik yondashuv asosida tashkil etish ishlari nuqtai nazaridan qo‘llanila boshlandi.
Professor N.N.Avliyoqulovning ta’kidlashicha “Texnologiya”ning fan sifatida vujudga kelishida ishlab chiqarishga texnik xizmat ko‘satish sabab bo‘lgan. Uning fikricha:”texnalogiya” fan sifatida vujudga kelishiga – XVII- asirda, sanoat ishlab chiqarishining paydo bo‘lishi metallurgiya, mashina sozlik, jumladan, sanoat jixozlari, paroxod, parovoz, o‘q otuvchi qurollarni ishlab chiqarish jadal rivojlanishi sabab bo‘ldi”. (pedagogik texnologiyalar, 2008,12-bet)
Ammo, ko‘pincha ilmiy manbalarda qayd etilishicha “Texnologiya” tushunchasi 1872 yild fanga kiritilgan va u texnika taraqqiyoti bilan bog‘liq bo‘lgan. CHunonchi, moddiy ishlab chiqarishda xom ashyoga ishlov berish, uni qayta ishlash jarayoni ko‘rgina tarorlanadigan, ketma-ketlikda amalga oshiriladigan, o‘zaro bog‘liq, yaxlit butunlikni tashkil etuvchi texnologikjarayonlardan tashkil topgani singari o‘quv jarayonini ham aniq ashkil etilgan ta’lim operatsiyalarni (ta’lim shakllari, usullari, vositalari)dan iborat bo‘lishi lozim.
SHunga asosan, “Pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat” fanining maqsadi – uzluksiz ta’lim sharoitida bo‘lajak pedagog tarbiyachilarni o‘qitish va tarbiyalashning zaruriy samaradorligini ta’minlovchi pedagogik texnologiyalar va kasbiy kompetentlikning mazmun-mohiyati, ularni egallash va amalga qo‘llash yo‘llari bo‘yicha muayyan bilim, ko‘nikma va malakalar bilan qurollantirishni nazarga tutadi.
Bu maqsad kuyidagi vazifalarni yechish orqali amalga oshadi:
1. Talabalarga pedagogik texnologiyalar va pedagogik mahorat to‘g‘risida ma’lumotlar berib, ularning ilmiy-nazariy va amaliy-metodik asoslari haqida bilim, ko‘nikma, malakalarini shakllantirish.
2. Xorijiy, MHD, va Respublikamizda to‘plangan pedagogik texnologiyalar va kasbiy kompitentlikni egallash bo‘yicha to‘plangan ilmiy-metodik tajribalarni o‘rganish va ular to‘g‘risidagi ma’lumotlar bilan talabalarni qurollantirish.
3. Bo‘lajak o‘qituvchi-murabbiylarga zamonaviy pedagogik texnologiyalar, pedagogik mahoratning tarkibiy qismlari haqida tushuncha berib, ularni egallash va shxsiy faoliyatida qo‘llash malakalarini hosil qilish.
4. Zamonaviy ta’diya-tarbiya jarayoniga yondashuvlar, pedagogik texnikaning mazmun-mohiyati bilan talabalarni tanishtirib, ularni takomillashtirish yo‘llarini o‘rgatish.
5.”Pedagogik texnologiya”, “Ta’lim texnologiyasi”, “Ilg‘or pedagogik texnologiyalar”, “Zamonaviy pedagogik texnologiyalar”, “Ta’limiy texnologiyalar”, “Tarbiya texnologiyalari”, “Pedagogik mahorat”, “Pedagogik qobiliyat”, “Pedagogik texnika” tushunchalariga berilgan ta’riflar, bu tushunchalar haqida talabalarga ma’lumot berib ulardan o‘quv-tarbiya jarayonida unumli foydalanish ko‘nikma va malakalarini hosil qilish.
6. Egallangan ilmiy-nazariy bilimlarni shaxsiy faoliyatga mustaqil qo‘llash, ularni takomillashtirish, yangilarini yaratish ko‘nikmasini hosil qilish.
E’tirof etish joizki, hozirgi ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyot bosqichida mamlakatimiz iqtisodiy, siyosiy, ma’naviy, ma’rifiy jihatdan rivojlanib jahon hamjihatligida o‘z mavqeiga ega bo‘ldi. Rivojlangan demokratik davlatlarga tenglashib. Ular bilan raqobatga kirisha olish darajasiga etdi. Buning yagona omili “Ta’lim to‘g‘risida”gi qonun va “Kadrlar tayyorlash milliy dasturi”ning o‘z vaqtida qabul qilinib, ta’lim islohotlari va milliy dasturning bosqichma-bosqich amalga oshirilishi bo‘ldi. Ushbu hujjatlar yuksak umumiy madaniyatga va kab-hunar madaniyatiga, ijodiy va ijtimoiy faollikka, siyosiy hamda ijtimoiy hayotda to’g’ri yo’l topa olish mahoratiga ega bo’lgan, istiqbol vazifalarni ilgari surish va hal etishga qodir kadrlarning yangi avlodlarini shakllantirish, shuningdek har tomonlama kamol topgan,jamiyatda turmushga moalashgan, ta’lim va kab-hunar dasturlarini ongli ravishda puxta o’zlashtirgan, jamiyat, davlat va oila oldida o’z javobgarligini his etadigan fuqarolarni tarbiyalshni nazarda tutgan pedagogik g’oyani ilgari suradi. Shu tufayli ta’lim-tarbiya tizimiga yangicha ilmiy-yslubiy yondashuvlar kirib kela boshladi. Bu yondashuvlar, o’z navbatida, o’quv jarayonining turli tashkiliy va metodik jamg’armalarida muayyan ijobiy o’zgarishlarni sodir etadi albatta. Shu asnoda muxtaram Prezidentimiz Sh.M. Mirziyoyevning quyidagi fikrlari ham bejiz emas. “Yoshlarimizning mustaqil fikrlaydigan, yuksak intellektual va ma’naviy salohiyatga ega bo’lib, dunyo miqyosida o’z tengdoshlariga hech qaysi sohada bo’sh kelmaydigan insonlar bo’lib kamol topishi, baxtli bo’lishi uchun davlatimiz va jamiyatimizning bor kuch va imkoniyatlarini safarbar etamiz”.
Shunday ekan, sog’lom va har tomonlama barkamol avlodni yetishtirish oily ta’lim tizimida mehnat qilayotgan pedagogning saviyasiga, tayyorgarligiga va fidoyiligiga, uning yosh avlodni o’qitish va tarbiyalash ishiga bo’lgan munosabatiga bog’liqdir.
Shu sababli o’qituvchilar o’z mahoratlarini uzluksiz oshira borishga, hozirgi kunning yuksak talablariga mos zamonaviy bilim va tajribalarni o’zlashtirishga, ijodiy mehnat qilishga intilmoqdalar.
Do'stlaringiz bilan baham: |
