2-Mavzu: O’zbekiston tog’ o’rmonlarining dorivolik va oziq-ovqat ahamiyti. Dorivor o’simliklarni resursshunosligi to’g’risida tushuncha va uning vazifalari. Reja

1.Samarqand viloyati o’simliklar oilalarini xilma-xilligi ma’lum zonalarga bo’linsa yaqqol ko’rinadi:
a) G’arb tumanlarida uchraydigan va yig’ib olinsa bo’ladigan dorivor o’simliklar:
- bozulbang- Lagochillus inebrians Bge (Qizil kitobda).
labguldoshlar- Lamiaceae

• 
  isiriq (garmala) – Peganum garmala L
  

tuyatovondoshlar – Zygochyllaceae

• 
  oqquray (psoraleya) – Psoralea drupacea Bge.
  

dukkakdoshlar – Fabaceae

• 
  achchiqmiya (sofora tolstoplodnaya)- Sophora pachycarpa C.A.Mey.
  

dukkakdoshlar- Fabaceae

• 
  bodomcha (mindalь)- Amigdalus spinosissima Bge. Men.
  

ra’noguldoshlar- Rosaceae
b) Janubiy SHarq yerlarda uchraydigan dorivor o’simliklar:
-qizilpoycha (zveroboy sheroxovatыy)- Hypericum scabrum L.
- kiyik o’ti (zizifora tsvetonosnaya)- Ziziphora pedicellata Pazijet Wed.
- ermon (polыnь)- Artemisia absinthium L.
- og’rayxon- Origanum titthantum Contsch.
- na’matak har xil turlari- Rosa sp.
- sariq andiz- Inula grandis Schrenk.
- qizilmiya- Glycyrrhiza glabra L.
Jadvallarda keltirilgan dorivor o’simliklardan tashqari nam yerlarda, bog’larda, soylarda va boshqa dehqonchilik yerlarda tarqoq uchraydigan dorivor o’simliklar ro’yxati:

1. 
   Suv qalampiri – Polygonum hydropiper L.
   
2. 
   Kelin tili (shaftoli bargli toron) – Polygonum persicaria L.
   
3. 
   Qushtaron – Polygonum aviculare L.
   
4. 
   Otquloq –Rumex confertus Willd.
   
5. 
   Zubturum- Plantago major L.
   
6. 
   Jag’-jag’- Capsella bursa-pastoris Medie.
   

Sochiq tarqalgan dorivor o’simliklarni zahiralari uncha katta bo’lmay 50-100 kg quruq mahsolotni yig’ib olishni rejalashtirish mumkin. Bu o’simliklar, odatda qattiq muxofazaga muxtoj emasligi bilan farq qiladi.
Samarqand viloyatida bu o’simliklardan tashqari, farmatsiya sanoati uchun foydalanish mumkin bo’lgan o’simliklar mavjud. Isiriq, achchiqmiya, kiyik o’ti, tog’rayxon, bodomcha, sariq andiz, na’matak shular jumlasidandir. Umumlashtirib aytilganda Samarqand viloyatida 40 dan ortiq dorivor o’simliklar turini uchratish mumkin (ofitsinal).