2-mavzu. Neft, gaz va gaz kondensatni birlamchi qayta ishlash

Vakuum hosil qilish sistemasi
1- vakuum separatori, 2- tindirgich, 3- injektorlar, 4- kondensator, 5- nasos.
 
Mazutni vakuum sharoitida ikki bosqichda haydash
Mazutni vakuum sharoitida haydash ikki variant bo‘yicha o‘tkaziladi: 1-
variant yoqilg‘i olish ya’ni katalitik kreking qurilmasi xom- ashyosi bo‘lgan yengil 
va og‘ir gazoyllar olish. 2 - variant moy distillyatlarini olishdir. Vakuum sharoitida 
mazutni ikki bosqichda haydash orqali: 1 - bosqichda vakuum fraktsiyalash 
kolonnasida solyar distillyati, keng fraksion tarkibili
(350°C-375 °C) moy distillyatlari va gudron chiqariladi, 2 - bosqichda olingan 
moy distillyatorlaridan 3 xil distillyat: parafinli (350°C - 460°C), avtol (460°C - 
490°C) va silindr moylariga ajratiladi.
Jarayonning texnologik sxemasi quyidagi 5.2 - rasmda keltirilgan. Xom- 
ashyo mazut 3 - pechda qizdirishga kiritishga qadar 2 ta oqimda ishlayotgan issiqlik 
almashgichlar 28, 29 va 22 dan 1 - oqim, 25 va 24 dan esa ikkinchi oqimdan o‘tadi, 
so‘ngra 1 va 2 - issiqlik almashgichlarda qurilmadan chiqayotgan gudron issiqligi 
hisobiga qizdirilib, 3 - pechga yuboriladi. Mazut 3 - pechda 435°C gacha qizdiriladi. 
Mazutdan solyar, keng fraksion tarkibli moy distillyatlari va gudron ajratishi uchun 
6 - vakuum kolonna xizmat qiladi. Moyli fraktsiya 7 - yig‘gichda to‘planadi, gudron 
5 - nasos yordamida kolonnadan chiqariladi. Solyar 4 - nasos yordamida yarim berk 
tarelkadan 23 - issiqlik almashgich va 32 - sovutgichda sovutiladi, so‘ngra 
sovutilgan solyar distillyatini bir qismi 6 - vakuum kolonnaga qaytariladi.
Moy distillyati 7 - yg‘ichda 8 - nasos yordamida haydalib, 28 - issiqlik 
almashgich, 23 - qo‘shimcha bug‘ ishlab chiqarish qozoyl va 21 - bug‘li qizdirish 
qurilmasidan o‘tib 6 - kolonna o‘rta qismiga resirkulyat sifatida qaytariladi. Moy 

---

distillyatining balans miqdori 7 - yig‘gichdan 9 - nasos yordamida 10 - pechda 
(385°C) qizdirilib, 13 - vakuum kolonnaga yuboriladi. Bu kolonna mahsulotlari: 
yarim berk tarelkada yig‘iluvchi parafin distillyati, 14 - bug‘latuvchi sektsiya orqali 
chiqariluvchi avtol distillyati va 24 - issiqlik almashtirgich, qo‘shimcha bug‘ ishlab 
chiqaruvchi qozon 26 va 27 - sovutgichdan o‘tib chiqariladigan silindr distillyati 
hisoblanadi.
Avtol distillyatining sirkulyasiyalanuvchi qismi 16 - nasos yordamida 
haydalib 11 va 12 - qurilmalarda sovutilgan holda 13 - kolonna o‘rta qismiga 3 
oqimda beriladi, balans miqdori esa rezervuarga yuboriladi.
Parafin distillyati 13 - kolonnadan chiqishda 25 - issiqlik almashtirgich, 34 - 
suv qizdirish va 35 - sovutgichda ketma - ketlikda sovutilib, bir qismi kolonnaga 
to‘yintirish yoki sovuq sug‘orishga yuboriladi, ortiqchasi rezervuarga yuboriladi. 
Gudron markazdan qochma turdagi 19 - nasos yordamida qurilmadan 
chiqarilguncha o‘z issiqligini 1 va 2 - issiqlik almashtirgichlar orqali xom - ashyo 
mazutga beradi.
Qurilmadagi bug‘latuvchi seksiyaga suv bug‘i kiritiladi. Qo‘shimcha bug‘ 
ishlab chiqaruvchi qozonlar 0,6 MPa bosimdagi suv bug‘i ishlab chiqarishga 
mo‘ljallangan. Qurilmadagi kolonnalar ish rejimlari quyidagi jadvalda keltirilgan.