2-Mavzu: ma’lumotlarning axborotli modellari o’qituvchi: Xalikov Akbar Tilovberdiyevich amaliy mashg‘ulot №2

---

2-Mavzu: MA’LUMOTLARNING 

AXBOROTLI MODELLARI

O’qituvchi: Xalikov Akbar Tilovberdiyevich

AMALIY  MASHG‘ULOT №2

---

Mashg‘ulot  maqsadi: 

Boshqaruv tizimi

modeli. Boshqaruv tizimi o’zining tarkibiy

nuqtai nazaridan ko’p sonli funktsional

momentlardan (boshqaruv vazifalaridan) 

iborat

bo’lib

, boshqarishning to’liq davrini

namoyon qiladi. Bular: boshqaruvni

bashoratlash, rejalashtirish, dasturlash, 

tashkillashtirish, me’yorlash, qayd etish, 

nazorat, tahlil etish va tartibga solish

---

Quyidagi uchta asosiy boshqaruv darajasi farqlanadi.

Yuqori daraja tizimning kattaroq yoki kichikroq ma’lum bir istiqbolga

mo’ljallangan asosiy yo’lini (rejalashtirish konturini) belgilab beradi.

O’rta darajada berilgan strategik yo’nalishni amalga oshiruvchi tarkibi

shakllanadi yoki ko’rinishini o’zgartiradi (tashkil etish konturi). Quyi darajada

yuzaga kelgan og’ishlarni bartaraf etgan holda, tizimning tegishli rejimda bo’la

olishini ta’minlaydi.

Mazkur modelda boshqaruvchi qism va boshqaruv ob’ektining o’zaro aloqasi

aniq nomoyon bo’ladi. Ular uch xil ko’rinishdagi buyruq oladi, ya’ni: hech bir

ko’rsatmasiz bajariladigan dastur; ma’lum bir ehtimoliy voqealar sodir bo’lgan

hollarda bajariladigan tashkiliy qoidalar; atrof-muhitning taxminiy ta’siri va tizim

faoliyatining me’yoriy rejimdan chalg’ish bilan bog’’liq bo’lgan boshqaruv

buyruqlari.

---

Boshqaruv tizimining modeli

---

SHunday qilib, boshqaruv shakl nuqtai-nazaridan axborot jarayonini

ifodalaydi. Boshqaruv mohiyati esa boshqaruv tizimidagi olingan barcha

axborotni qayta ishlash, qarorlar qabul qilish hamda boshqariladigan ta’sir

ko’rinishida boshqaruv ob’ektlariga natijaviy axborotlarni berishdan iborat.

Boshqarish tizimi kishilarning moddiy dunyoda biron bir jarayonni tashkil

etish sohasidagi muayyan maqsadga qaratilgan faoliyatdir. Boshqarish tizimi

ishlashi uchun zarur bo’lgan shart-sharoitlar quyidagilardan iborat:

1.

Boshqarish ob’ektlarining mavjudligi.

2.

Mazkur ob’ekt faoliyatining maqsadi ma’lum bo’lishi. Boshqarish tizimi

mustaqil harakat qilishi uchun muayyan xuquqlarga ega bo’lishi.

3.

Boshqaruvchi

ob’ektning

boshqariluvchi

ob’ekt

xaqida

mufassal

ma’lumotlarga ega bo’lishi.

---

Iqtisodiy axborot tizimining kontseptual modeli. Axborot tizimi foydalanuvchilarning talabiga muvofiq

axborotlarni yig’ish, qayd etish, uzatish, saqlash, to’plash, qayta ishlash, tayyorlash va taqdim etishga

mo’ljallangan. Kontseptual nuqtai nazardan qaraganda, axborot tizimi - bu operatsiyani bajaruvchi tizim

va boshqaruvchi tizim o’rtasidagi vositachi sanaladi

---

Axborot tizimining funktsional modeli

---

Mazkur modeldan ko’rinib turibdiki, axborot tizimining sohasi axborot

ob’ektlari majmuidan iborat axborot makonini ifodalaydi. Umuman olganda

axborot makoni bir xilda emas, chunki unda axborotning yuzaga kelishi,

tashkil etilishi va joylashtirilishi jihatidan farqlanuvchi axborot ob’ektlarini

o’zida saqlaydi.

Tizim orqali barcha axborotlarning yuzaga kelishini quyidagi asosiy

protseduralarga ajratish mumkin: saqlash, qidirish, qayta ishlash, kiritish va

chiqarish. Birinchi uchtasi ichki bosqich sanaladi, to’rtinchi va beshinchilari

esa mazkur tizim bilan axborot manbai va tashqi muhit o’rtasidagi aloqani

ta’minlaydi.

---

E’TIBORINGIZ 

UCHUN RAXMAT!