2-mavzu. Kimyoviy texnologiyada energiyani tejashning nazariy asoslari va usullari. Reja: Termodinamika qonun va usullaridan samarali foydalanish

Ideal gaz uchun xolat tenglamasi

•  
• Mendelev Klapeyron tenglamasidir.
• PV=mRT yoki PV=RT (1)
•  Bunda V - ishchi jism xajmi; R – bosimi; m – massasi; T – temperatura; R - gaz doimisi 1 kg ideal gazning P = const da temperaturaning 1 K ga o‘zgarishi bilan bajargan ishi.

Real gazlar xolat tenglamasi

•  
• Van-der-Vaals tenglamasi.
•  (R + a/v2) (v – b) = RT (2)
• a va b – tajriba orqali topiladigan doimiydir.
• a / v2 – molekulalararo bog‘lanish kuchini.
• b = gaz molekulalar xajmini e’tiborga oluvchi tuzatmalar.Gaz zichligi qancha katta bo‘lsa (1) (2) ikkala tenglama o‘rtasidagi farq shuncha katta bo‘ladi.

Termodinamikaning birinchi qonuni.

• Termodinamikaning birinchi qonuni energiyaning o‘zgarishi va saqlanish qonunining ayrim ifodasidir. Termodinamik texnik tizimga issiqlik shaklida uzatiladigan energiyaning miqdori uning energiyasini o‘zgartirish va shu jism tomonidan tashqi ishning bajarishi uchun sarf bo‘ladi.
• Q = ∆E + L
•  Q – jismga berilgan issiqlik shaklidagi energiya.
• ∆E – ishchi jism energiyasining ko‘payishi.
• L – ishchi jismning tashqi muxit kuchiga qarshi bajargan ishi.

Ishchi jism ichki energiyasi E tashqi va ichki energiyaninig yig‘indisidan iborat.

• Ishchi jism ichki energiyasi E tashqi va ichki energiyaninig yig‘indisidan iborat.
• E = Et + Iich
•  Et – ishchi jisimning tashqi energiyasi uning potensial va kinetik energiyasining yig‘indisiga teng.
• Iich – ishchi jisimning ichki energiya esa zarralarning xarakat va bog‘lanish kuchi bilan ulchanadi xamda zarrachalarning kinetik va potensial energiyalarining yig‘indisiga teng.
• O‘rganilayotgan termodinamik tizim boshqa tizimlar bilan modda almashmasi yopiq tizim deyiladi.

O‘rganilayotgan termodinamik tizim boshqa tizimlar bilan modda almashmasi yopiq tizim deyiladi.

• O‘rganilayotgan termodinamik tizim boshqa tizimlar bilan modda almashmasi yopiq tizim deyiladi.
• Bu xolda ishchi jisimning massasi siljimasligi natijasida uning tashqi kinetik energiyasi o‘zgarmas son bo‘lib, termodinamikaning birinchi qonuni
• Q = ∆U + L
•  L – m kg ishchi jisim uchun kengayish sig‘imi ishi,J.
• Entalpiya ishchi jisimning termodinamik xolatining funksiyasi bo‘lib N bilan belgilanadi. Unda termodinamikaning birinchi – qonuni;
• δQ = δH – vdr
•  Izobar jarayonda p = const. vdp = 0 u xolda
• δQr = δH
• ya’ni, izobar jarayonda ishchi jisimga issiqlik shaklida berilgan energiyaning miqdori uning entalpiyasini o‘zgarishiga teng.