2-мавзу: Ишлаб чиқариш жараёни мазмуни, омиллари ва

4. Эҳтиѐжлар 
қондирилиши 
жиҳатидан 
якка 
ва 
биргаликда 
қондириладиган эҳтиѐжларга бўлинади. Ҳар бир инсон ўз эҳтиѐжларининг 
бир қисмини якка тартибда, иккинчи қисмини эса бошқалар билан 
биргаликда қондиради. Якка тартибда қондириладиган эҳтиѐжга ягона ўлчам 
билан ѐндашиб бўлмайди. Моддий эҳтиѐжларнинг кўпчилиги одатда якка 
тартибда қондириладиган эҳтиѐжларни ташкил этса, социал-маъкавий 
эҳтиѐжлар кўпроқ биргаликда қондириладиган эҳтиѐжлардан иборат. 
Масалан, кийимга бўлган эҳтиѐж якка тартибда, билим олишга бўлган 
эҳтиѐж биргаликда қондирилади. 
5. 
Қандай мақсад кўзланганига қараб эҳтиѐжларни шахсий эҳти- 
ёжлар ва ишлаб чиқариш эҳтиёжларига бўлиши мумкин. Бошқача айт- 
ганда, истеъмол товарлари ва иқтисодий ресурсларга эҳтиѐж. Биринчиси 
инсоннинг бевосита эҳтиѐжлари бўлиб, унинг ҳаѐт кечириши, ҳар томонлама 
камол топишига қараталтан. Ишлаб чиқариш эҳтиѐжлари эса инсон учун 
билвосита 
эҳтиѐжлар 
бўлиб,унинг 
ѐрдамида 
инсон яшаши, камол топиши учун зарур бўлган турги неъматлар 
ишлаб чиқариш учун зарур ишлаб чиқариш воситалари яратилади. 
Эҳтиѐжлар қандай гуруҳларга бўлинмасин, уларга қай жиҳатдан 
ѐндашилмасин, улар бир-бири билан боғлиқ, бири иккинчисини тақозо 
қилади ҳамда ягона умумжамият эҳтиѐжлари тарзида шакл-ланади. 
Жамият умумий эҳгиѐжларининг таркиб топиши ва ривожланишига қатор 
омиллар таъсир кўрсатади. 
Уларни умумий тарзда қуйидаги гуруҳларга бўлиш мумкин: 
1. Аҳоли сони, ѐши, жинси. 
2. Табиий-географик шароит. 
3. Тарихий, миллий анъаиалар ва одатлар. 
4. Жамиятнинг иқтисодий тараққиѐти. 
5. Маданий жиҳатдан эришилган даража. 
Жамият ҳар хил одамлардан таркиб топар экан, албатта улар-нинг 
эҳтиѐжларрт ҳам бир-биридан фарқ қилади. Шу билан бирга эҳтиѐжларнинг 
шаклланишига таъсир этадиган омиллар мавжуд.