2-мавзу: Ишлаб чиқариш жараёни мазмуни, омиллари ва

доирани 
эслатади. 
Иқтисодиѐтда 
умумий
турғунлик юз бериб, кўпинча у маҳаллий халқларнинг анъана ва 
урф-одатлари билан боғланиб кетади. Ҳозирги пайтда бундай аҳвол 
айрим Осиѐ ва Африка, Лотин Америкаси мамлакатларида 
кузатилади. 
3. Прогрессив. Бунда ишлаб чиқариш ҳажми кўпаяди, сифати 
яхшиланади, истеъмол ва эҳтиѐжлар ўсади. Уии тобора кенгайиб 
борувчи спиралсимон ҳаракат тарзида ифодалаш мумкин. Бир қадар 
беқарорликка қарамай, ривожланган мамлакатларда ишлаб чиқариш ҳам, 
эҳтиѐжлар ҳам ўсиб боради. 
Биринчи ва иккинчи вариантда эҳтиѐжларнинг ўсиб боришига қатор 
омиллар акс таъсир кўрсатади. 
• 

---

Жамиятнинг моддий ва маънавий маданиити инсонларнинг эҳтиѐж 
доирасини чеклаб, энг зарурларинигина мавжуд бўлишига олиб келади. Бунга 
шундай ҳоллар таъсир кўрсатади: 

моддий ва маънавий маданиятнинг пастлиги, инсон эҳтиѐжларининг энг 
зарурлари билан чекланиш. Энг зарур эҳтиѐжлар эса жуда секин ўсади; 

меҳнат тақсимотининг пастлиги, турли неъматларни ишлаб чи-қариш ва 
эҳтиѐжлариинг ошиб боришига йўл қўймайди; 

нархларнинг баланд, даромадларнинг пастлиги энг оддий 
эҳтиѐжларни ҳам қондиришга тўсқинлик қилади; 
Кўпгина мамлакатларда аҳоли сони уларнинг яшаши учун за- 
рур неъматларни ишлаб чиқаришга нисбатан тез ўсаяпти. Эҳтиѐжлар барқарор 
ўсиб боришики учинчи вариант таъминлашга қодир бўлиб, у меҳнат 
тақсимотининг чуқурлашуви, аҳолининг пул даромадлари ва аҳоли жон бошига 
реал бойликнинг кўпайиши билан характерланади. Шу билан бирга, бу ерда 
эҳтиѐжлар билан ишлаб чиқариш ўртасида қарама-қаршилик мавжуд. 
Инсонларнинг хоҳиши билан имконияти мос келмаслиги мумкин. 
2. Инсон эҳтиѐжлари турли-туман бўлиб, уларни турли усуллар, 
воситалар орқали қондиришга ҳаракат қилади.