2-мавзу. Бухгалтерия баланси, унинг тузилиши ва мазмуни

TOSHKENT MOLIYA INSTITUTI
“BUXGALTERIYA HISOBI” kafedrasi
“BUXGALTERIYA HISOBI” FANI
2-mavzu: Buxgalteriya balansi
O‘qituvchi: I.I. XUSINOV

Reja:

1. Buxgalteriya balansi haqida tushuncha, uning tuzilishi, mazmuni va ahamiyati

2. Xo‘jalik mablag‘lari va ularning kelib chiqish manbaalarini tasnifi

3. Xo‘jalik muomalalari ta’sirida balansda sodir bo‘ladigan o‘zgarishlar

4. Buxgalteriya balansi turlari

Buxgalteriya balansi – pulda ifodalangan va muayyan sanaga xo‘jalik mablag‘larining turlari va tashkil topish manbalari bo‘yicha iqtisodiy guruhlashtirish va umumlashtirish usulidir.

Ko‘rsatkichlar nomi	Satr kodi	Hisobot davri boshiga	Hisobot davri oxiriga	Ko‘rsatkichlar nomi	Satr kodi	Hisobot davri boshiga	Hisobot davri oxiriga
Aktiv				Passiv
Uzoq muddatli aktivlar				O‘z mablag‘lari manbalari
I-bo‘lim jami:				I-bo‘lim jami:
Balans moddalari				Balans moddalari
II. Joriy aktivlar				II.Majburiyatlar
Balans moddalari				Balans moddalari
II-bo‘lim jami:				II-bo‘lim jami:
Balans aktivi bo‘yicha jami				Balans passivi bo‘yicha jami

BUXGALTERIYA BALANSI

“Aktiv” - faoliyatli, amal qilish, mavjud bo‘lish degan so‘zlardan kelib chiqqan. Shundan kelib chiqib, aktiv deganda mablag‘lar qanday amal qilayotganligini, ishlayotganligini ko‘rsatuvchi mablag‘lar guruhlanishini tushunish kerak.

“Aktiv” - faoliyatli, amal qilish, mavjud bo‘lish degan so‘zlardan kelib chiqqan. Shundan kelib chiqib, aktiv deganda mablag‘lar qanday amal qilayotganligini, ishlayotganligini ko‘rsatuvchi mablag‘lar guruhlanishini tushunish kerak.

Aktivlar – bu oldingi amalga oshirilgan muammolarni yoki oldin sodir bo‘lgan voqealar natijasida korxonaga kelib tushgan, va ulardan foydalanish kelajakda foyda keltiradigan iqtisodiy resurslardir.

Aktivlar uch xil xususiyatga ega bo‘lishi kerak:

a) kelajakdagi iqtisodiy nafni o‘zida mujassamlanishi, bevosita yoki bilvosita pul mablag‘lari yoki ularning ekvivalentilarini ko‘paytirish imkoniyati;

b) bu iqtisodiy naflarni nazorat qilish qobiliyatini mujassamlash;

v) oldingi bitimlar yoki boshqa voqealarning natijasi bo‘lishi.

“Passiv” – faolsiz, xolis (betaraf) turmoq, tushuntirish kabi so‘zlarning ildizidan olingan. Tarixan bu atama dastlab faqat qarzga olingan mablag‘larga nisbatan, ya’ni uchinchi shaxslar oldidagi majburiyatlarga nisbatan qo‘llanar edi. Bu bilan mulk egasi qarzga olingan mablag‘larga bo‘lgan munosabatda o‘zboshimchalik (bemalollik)dan o‘zini tutishi kerakligi ta’kidlangan edi. Keyinchalik «passiv» atamasi manbaalarning boshqa moddalariga ham tarqatilgan bo‘lib, faqat korxona majburiyatlarini tavsiflabgina emas, mablag‘lar turlarini qanday maqsadlarga mo‘ljallanganligini ham tavsiflash uchun ishlatiladigan bo‘ldi.