2-mashg’ulot

2-MASHG’ULOT

MAVZU: Zichlik haqida umumiy tushuncha. Turli muhitlarda va temperaturada zichlikni o‘zgarishi.

To`g`ri geometrik shaklga ega bo`lgan qattiq jismlarning zichligini aniqlash

Ishdan maqsad: 1. Turli muhitlarda va temperaturada zichlikni o‘zgarishi.

2.Qattiq jismlarning zichligini aniqlashni o‘rganish
Kerakli asboblar: Kovak silindr, shar, paralellepiped, kub, shtangensirkul (yoki mikrometr) texnik tarozi, tarozi toshlari.



Nazariy qism
Jismning zichligi hajm birligidagi massaga son jihatidan tengdir.
(1)
Zichlikning SI sistemasidagi o‘lchov birligi [kg/m³]; SGS sistemasidagi o‘lchov birligi [g/sm³].
Jismning zichligi tempraturaga bog‘liq bo‘lib, tempratura ko’tarilishi bilan u kamayadi (metallar uchun) yoki aksincha tempratura kamayishi bilan u ko’tariladi, chunki jismning hajmi quyidagi formula bo‘yicha ortadi.: V=V₀ (1+αt)
bu yerda V₀ 0⁰C dagi jismning xajmi, V-berilgan temperaturadagi jismning hajmi, α – hajm kengayishining termik koeffitsienti, t-Selsiy shkalasi bo‘yicha olingan temperatura. U holda zichlik

Bo‘lgani uchun
(2)
bo`ladi. ₀ – jismning 0⁰C dagi zichligi;
lekin hamma jismlar ham bu tenglamaga bo‘ysinmaydi. Masalan: suvni (4⁰C dagi) zichligi muzni zichligidan katta. Suvning temperaturasi 4⁰C dan pasayganda uni hajmi ortadi, bu esa zichlikning kamayishiga olib keladi. Bunday hodisaga anomaliya deyiladi. Demak, anomaliyaga ega bo‘lgan jismlar (suv, naftalin, cho‘yan) – (2) formulaga bo‘ysunmaydi.


VAZIFALAR
Bu ishda jismning massasini texnik tarozida 0,01 g aniqlikkacha tortib aniqlanadi. Har bir jism esa 1 marta tortiladi. Kovak silindr va sharning geometrik o‘lchamlarini shtangensirkul yordamida 1 martadan o‘lchab aniqlanadi.