2-Ma`ruza. Tayanch harakat apparatining yosh xususiyatlari va gigiyenasi. Ovqat hazm qilish tizimining yosh xususiyatlari va ovqatlanish gigiyenasi. Qon va qon aylanish tizimining yosh xususiyatlari va gigiyenasi

Ovqatlanish tartibi va ovqatlanish gigienasi 

Bolaning bir kunda eydigan ovqati shu vaqt ichida sarf etilgan energiya o‘rnini qoplashi va 

o‘sishni  ta’minlashi  kerak.  Bolalarni  ovqatlantirishda  ovqat  tarkibidagi  mahsulotlar  nisbatini  olish 

kerak.  Umumiy  ta’lim  maktablarida  va  maktab  internatlarida  birinchi  smenadagi  o‘quvchilarga 

ertalabki  nonushta  7.30dan  8gacha  bir  kunlik  ratsionning  25%,  ikkinchi  nonushta  11-12  da 

ratsionning  15-20%  ni,  maktabdan  qaytgandan  so‘ng  tushlik  eyishi  kerak,  bu  ratsionning  35% 

tashkil etadi, kechki ovqat 19-20 da ovqat ratsionini 2025% tashkil etishi kerak. 

Oziqa moddalari energiya manbai va qurilish materiali hisoblanadi. SHuning uchun ular to‘la 

qimmatli ovqat eyishlari kerak. SHundagina ular yaxshi o‘sadi, turli kasalliklarga chidamli bo‘ladi. 

Bolalar  ovqati  barcha  zaruriy  moddalardan,  o‘simlik  va  xayvon  mahsulotlaridan,  sifatli 

mahsulotlardan  va  etarli  darajada  bo‘lishi,  to‘q  tutishi  kerak.  Ovqatlanish  tug‘ri  tashkil  qilish  katta 

ahamiyatga  ega.  o‘rta  maktab  o‘quvchilari  4  marta  ovqatlanishlari,  nimjon  bolalar  tez-tez 

ovqatlanishlari  zarur.  Ovqatlanishda  shaxsiy  gigienaga,  stol  atrofida  o‘zini  tutishga,  dasturxon 

go‘zalligiga  rioya  qilish  kerak.  Hayotda  ovqatdan  zaharlanish  ko‘p  uchrab  turadi.  Zaharlanish 

bakterial  va  bakteriyasiz  turlariga  bo‘linadi.  Bakterial  zaharlanish  turiga  salmonellyoz  kiradi.  Bu 

salmonellalar tushgan ovqatni eganda rivojlanadi. Bu ovqat turlariga go‘sht, tuxum, sut mahsulotlari 

kiradi.  Bundan  tashkari  pichoq  taxtalar,  stollarda,  qo‘lda  bu  mikroblar  bo‘lishi  mumkin.  Ular 

pashsha, sichqon, kalamush, it, mushuk orqali ham yukadi. Zaharlanish belgilari: bir kun o‘tkach o‘t 

rufagi atrofida ogriq paydo bo‘ladi, qusadi, ich ketadi, bosh og‘riydi, tirishishadi, sovuq ter bosadi. 

B o l a l a r   o r g a n i z m i   u c h u n   o q s i l l a r ,   y o g ’ l a r ,   u g l e v o d l a r ,   m i n e r a l   t u z l a r   v a   s u v d a n   t a s h q a r i ,  

v i t a m i n l a r   h a m   z a r u r .   V i t a mi n l a r   e n e r g i y a   b e r m a y d i g a n   o r g a n i k   b i r i k m a .   V i t a mi n l a r   o r g a n i z m n i n g  

o ’ s i s h i g a ,   m o d d a l a r   a l m a s h i n u v i g a   v a   f i z i o l o g i k   h o l a t g a   t a ` s i r   e t a d i .   U l a r   o ’ s i m l i k   v a   h a y v o n  

m a h s u l o t l a r i d a   k o ’ p a y a d i ,   n o m i   l o t i n   h a r f l a r i   b i l a n   i f o d a l a n a d i .   M a s a l a n ,   A ,   V ,   S ,   D ,   R R   v a   h o k a z o .  

A g a r   o r g a n i z md a   v i t a mi n l a r   Y e t i s h m a s a ,   t u r l i   k a s a l l i k l a r   kelib  c h i q a d i .   B i r o r t a   v i t a mi n   b o ’ l m a g a n d a  

a v i t a m i n o z ,     u   Y e t i s h m a g a n d a   g i p o v i t a m i n o z   p a yd o   b o ’ l a d i .  

V i t a mi n l a r   i k k i t a   k a t t a   g u r u h g a   b o ’ l i n a d i .  

S u v d a   e r i y d i g a n   v i t a m i n l a r .   B u l a r g a   V   v i t a m i n n i n g   k a t t a   g u r u h i ,   S ,   R R   v i t a m i n l a r   k i r a d i .  

Y o g ’ d a   e r i y d i g a n   v i t a m i n l a r .   B u l a r g a A ,   D ,   Y E ,   K   v i t a m i n l a r   k i r a d i .   O d a m   o r g a n i z m i d a  

a yn i q s a A ,   D ,   V ,   R R ,   S   v i t a m i n l a r   p a r c h a l a n i b   k e t a d i .   O r g a n i z m   u c h u n   z a r u r   v i t a mi n l a r   m i q d o r i  

q u yi d a   b e r i l g a n .  

A   v i t a m i n   o ’ s i s h   v i t a m i n   d e yi l a d i ,   u   o k s i d l a n i s h   j a r a yo n l a r i n i   t e z l a s h t i r a d i ,   q o n   y a r a t i l i s h i d a  

i s h t i r o k   e t a d i .   B u n d a n   t a s h q a r i ,   k o ’ z   y a x s h i   k o ’ r i s h i n i   v a   o r g a n i z m n i n g   i m m u n i t e t i   o r t i q   b o ’ l i s h i n i  

t a ` m i n l a yd i .   B u   v i t a m i n   b a l i q   mo y i d a ,   j i g a r ,   b u yr a k d a ,   t u x u m   s a r i g ’ i d a ,   s u t d a ,   s a r i yo g ’ d a ,  

q i z i l l a v l a g i ,   p o mi d o r ,   o ’ r i k ,   o ’ s i m l i k l a r n i n g   y a s h i l   q i s m i d a   k o ’ p   b o ’ l a d i .  

D   v i t a m i n   b a l i q   mo y i d a ,   t u x u m  s a r i g ’ i d a   v a   p i v o   a c h i t q i s i d a   b o ’ l a d i .