2-ma`ruza: Mavzu: Mоddа miqdоri-mоl kimyoning аsоsiy o`lchоv birligi

A) 31 B) 12 C) 197 D) 52 E) 56
26. 0,2 mol XO₂ birikmasi 9,2 g chiqsa, 1 mol X₂O₅ necha gramm bo’ladi?
A) 46 B) 92 C) 108 D) 54
27. Temir ammoniyli achchiqtosh [Fe(NH₄)₂(SO₄)₂•6H₂O] ning 2,5 mol miqdoridagi kislorod atomlari nisbiy massasini hisoblang.
A) 560 B) 224 C) 320 D) 240
28. Tarkibi 43,39% natriy, 11,33% uglerod va 45,28% kisloroddan iborat bo’lgan moddadagi atomlar nisbati qanday bo’ladi?
A) 2:1:3 B) 1:1:3 C) 2:1:2 D) 1:2:3
29. Bir element oksidi tarkibida 50,45 % kislorod bor. Agar shu elementning nisbiy atom massasi 55 ga teng bo’lsa, uning valentligi nechaga teng bo’ladi?
A) 7 B) 6 C) 5 D) 4

1. Masala; 78g KMnO₄ dan hosil qilingan kislaroddan foydalanib qanday hajmli ozon olish mumkin?

Yechish.a. 78g KMnO₄ parchalanganda chiqadigan kislorod massasini topib olamiz.
2KMnO₄ = K₂MnO₄ + MnO₂ + O₂
316g 1mol
78g X mol
O₂ chiqadi.
b. Olinga kislorod miqdoridan qancha hajm ( n.sh ) da ozon olishni aniqlaymiz.
3O₂ = 2O₃
3 mol 44.8 l
0.2463mol X l
O₃ olinadi.
2. Masala. 3.2 kg metanni yo’liq yoqish uchun qancha hajm kislorod kerak bo’ladi?
Berilgan:
m_metan=3.2kg=3200g
M_metan=16g/mol
______________
V_kislorod=?
Yechish.
a.Reaksiya tenglamasini yozamiz.
CH₂+2O₂=CO₂+2H₂
16 g 2·22.4=44.8 litr kislorod sarflanadi.
Bu sonlarni kg va m³ ga aylantiramiz.
Demak, 16 kg metan to’liq yonishi uchun 44.8m³ kislorod kerak bo’ladi.
CH₄ + 2O₂ = CO₂ + 2H₂
1 6kg 44.8m³
3.2kg­­ — X=?
O₂ kerak.
Havo va uning tarkibi.
Havo aralashma ekanligini uning tarkibida: CO₂ borligini - Jozef Brek
N₂ borligini Rezerford O₂ borligini --- Lavuaze aniqlagan.
Havoning hajmiy tarkibi: φ(N₂)= 78% , φ(O₂)= 21% φ(CO₂)=0.03% , φ(Ar) = 0.93%
Havoning massa ulush tarkibi: ω(N₂)=75% , ω(O₂) = 23%
Shularga asoslanib havoning formulasini:
1Havo = 0.21O₂ + 0.78N₂ tarzida ifodalash mumkin.
M(havo) 0.21·32 + 0.78·28 = 28.8 =29g/mol
Masalalar:
1. 20 l havoda bo’ladigan kislarod massasini sniqlang ? φ(O₂)= 21%
1Havo = 0.21O₂ + 0.78N₂
22.4 l------0.21·32 g
20 l ------ X=6g O₂ bor.
2. 140g azot qanday hajmdagi havo tarkibida bo’ladi?
1Havo = 0.21O₂ + 0.78N₂
22.4 l--------------0.78·28g
X=143.6 l---------- 140g
3. 24 l havoda boladigan O₂ massasi va azotning molekulalari sonini anqlang ?
24 l m=7.2 g N=5·10²³
1Havo = 0.21O₂ + 0.78 N₂
22.4 l 1.21·32 0.78·6.02·10²³
4. 40 g N₂ qanday hajmli havoda boladi va shuncha havoda necha mol O₂ boladi.
X=41 l X=0.4 mol 40g
1Havo = 0.21O₂ + 0.78N₂
22.4 l---0.21mol ---0.78·28g
5. Sinf honasining o’lchamlari 4 m, 5 m, 14 m metrligini hisobga olib undagi havo massasini , kislorod hajmini, azot atomlar sonini aniqlang?
V= abc = 4·5·14=280m³
n=V/Vn =280·10³ / 22.4=1950mol
m=n·M= 1950·29=362500g keladi.
280·10³l V=5880 l N=5.87·10²⁷d
1Havo = 0.21O₂ + 0.78N₂
22.4 l-------0.21 l -----0.78·6.02·10²³ d
Mustaqil yechish uchun masalalar

1. Tabiiy gazning 84 l ni yondirish uchun sarflanadigan havo hajmini hisoblang?
2. 5.6 l li idishdagi havo qanch massadagi fosforni yoqish uchun yetarli bo’ladi?
3. 25g amiakni azot (II) oksidga aylantirish uchun kerak boladigan havo massasini aniqlang?
4. havodan N₂ olib NH₃ sintezlanadi. 400kg NH₃ olish uchun qanday massali havo kerak bo’ladi?
5. 180 l havodan foydalanib qanday massadagi CH₄ ni yoqish mumkin ?
6. CH₄ va uni yondirish uchun sarflangan havo hajmlari qanday hajmiy nisbatda bo’ladi?

6. Temir oltingugurt bilan 7:4 nisbatda birikadi. Quyidagilardan qaysi biri to’g’ri ifodalangan?
1) 7 m.a.b. : 4 m.a.b. 2) 7 g : 4 g 3) 7•10²² : 4•10²²