2-маъруза. Иқтисодий географик тадқиқотларда прогнозлаш. Иқтисодий ва социал географияда илмий тадқиқотларни ташкил этиш

Иқтисодий географик тадқиқотларни бажаришнинг камерал ва дала шакллари мавжуд. Камерал тадқиқотлар тадқиқотчи томонидан турғун холатда мустақил бажарилади. Иқтисодий географик тадқиқотларнинг дала босқичи муҳим аҳамиятга эга. Чунки, айнан ушбу босқичда тадқиқотчи томонидан тадқиқот объектига тегишли барча статистик, картографик, жорий ва фонд материаллари тўпланади. Замонавий иқтисодий географик тадқиқотларни ташкил қилиш уч босқичда амалга оширилади. Булар:

1.Тайёрлов босқичи.

2.Дала босқичи.

3.Якунлов босқичи.

Тайёрлов босқичи. Иқтисодий географик тадқиқотларнинг тайёрлов босқичи ўзининг долзарблиги билан ажралиб туради. Чунки, мазкур босқичда асосий ташкилий масалалар хал этилиши мўлжалланган. Уларнинг қанчалик аниқ, тўғри, тушунарли ва мқсадга мувофиқ бажарилиши тадқиқотнинг умумий муваффақиятини таъминлашда катта аҳамиятга эга. Тадқиқотларнинг тайёрлов босқичида бажариладиган ташкилий масалалар қуйидагиоарни ўз ичига қамраб олади:

• 
  тадқиқотнинг асосий илмий ғояси аниқланади;
  
• 
  тадқиқотнинг аниқ мавзуси шакллантирилади;
  
• 
  тадқиқотнинг объект ва предмети аниқланади;
  
• 
  тадқиқотнинг мақсад ва вазифалари аниқланади;
  
• 
  тадқиқотнинг режаси ишлаб чиқилади;
  
• 
  тадқиқот мавзусининг ўрганилганлик даражаси аниқланади;
  
• 
  илмий тадқиқотнинг дастури тузилади;
  
• 
  дала босқичига ўтиш учун тайёргарлик кўрлади.
  

Илмий тадқиқотнинг ғоясини аниқлаш долзарб масалалардан биридир. Бу жараён тадқиқотчи томонидан ижодий тарзда, хамда илмий раҳбарнинг услубий ёрдамида амалга оширилади. Тадқиқот мавзусини танлашда фаннинг сўнгги ютуқлари, фан ва амалиётнинг ўзаро инновацион ҳамкорлиги ва мамлакатимизнинг ижтимоий-иқтисодий ривожланиши хусусиятлари ва муаммоларига эътибор қаратилади.
Илмий тадқиқот объекти ва предметини аниқлаш ҳам тадқиқотларнинг ўта муҳим ташкилий масалаларидан биридир. Зеро, тадқиқот объекти ва предметини тўғри аниқланиши ва тадқиқотчи томонидан тўлақонли тушуниб олиниши илмий ишнинг муваффақиятини таъминлайди. Баъзи холларда, тадқиқотнинг объекти ва предметини тадқиқотчи томонидан тўғри аниқланмаслиги, мақсад ва вазифаларни тўғри тушуниб етмаслик натижасида тадқиқотлар тўлақонли натижалар бермаслиги мумкин.