2-Ma`ruza: Ishlab chiqarishning sanitariyasi va gigiyenasi meyorlari, mazmuni Ishlab chiqarishda zararli nurlanishlar, ularning hususiyatlari va inson organizmiga ta’siri Reja

O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasida mehnat muhofazasi (IX-bob).

Har qanday mustaqil davlatning yoki demoqratik jamiyatning taraqqiyoti qay darajada bo’lishidan qat`iy nazar, o`zining ijtimoiy - iqtisodiy, huquqiy manfaatlaridan kelib chiqib va inson huquqlarini himoyalashga qaratilgan qonun asoslari, ya`ni Konstitutsiyasi bo’lishi zarur.

8 dekabr 1992 yilda O`zbekiston Respublikasining Konstitutsiyasi qabul qilinib, O`zbekistonda yashovchi barcha fuqarolarga, o`zlariga ma`qul va jamiyatga foydali bulgan mehnat bilan shug’ullanish, hunar o`rganish, ilm olish, ijod qilish, dam olish, sog’liqni muhofaza qilish, davolanish va boshqa huquqlar kafolatlangandir.
Konstitutsiyaning IX-bobi iqtisodiy va ijtimoiy huquqlarni himoyalashga qaratilgan.
37-moddada “Har bir shaxs mehnat qilish, erkin kasb tanlash, odilona mehnat sharoitlarida ishlash va qonunda ko`rsatilgan tartibda ishsizlikdan himoyalanish huquqiga egadir” deyilgan, matn davomida “ Sud hukmi bilan tayinlangan jazoni o`tash tartibidan yoki qonunda ko`rsatilgan boshqa hollardan ( harbiy xizmat chog’ida, favqulodda holat sharoitida va h.k.) tashqari majburiy mehnat ta`qiqlanadi” deb qo`yilgan.
38-moddada ”Barcha yollanib ishlayotgan fuqarolar dam olish huquqiga egadirlar. Ish vaqti va haq to`lanadigan ta`tilining muddati qonun bilan belgilanadi” deyilgan.
39-moddada “Har kim qariganda, mehnat layoqatini yo`qotganda, shuningdek boquvchisidan mahrum bo’lganda va qonunda nazarda tutilgan boshqa hollarda ijtimoiy ta`minot olish huquqiga ega.
Pensiyalar, nafaqalar, ijtimoiy yordamning boshqa turlarining miqdori rasman belgilab qo`yilgan tirikchilik uchun zarur eng kam miqdordan oz bo’lishi mumkin emas“ deyilgan va bu (tirikchilik uchun zarur eng kam miqdor) nafaqa miqdorini doimiy ravishda oshirish imkoniyatini tug’diradi.
40-moddada “Har bir inson malakali tibbiy xizmatdan foydalanish huquqiga ega” deb belgilangan bo`lib, bunda tibbiyot xizmati bo’yicha cheklanish yo`qolib, turli - tuman kasalliklarni davolashda tibbiyot xodimlari o`z shaxsiy davolash muassasalariga ega bo’ladilar, natijada davolash sohasida raqobat vujudga keladi va fuqarolar malakali tibbiy xizmatdan foydalanish imkoniyatiga ega bo’ladilar.