2-ma’ruza: Arxitektura va qurilish soxasida Axborotga ishlov bеrish tеxnologiyalari

Elektron jadvallardagi yacheyka manzili turlari. 

Elektron jadvaldagi ma'lumotlarning tuzilishi statistik emas, ammo dinamik, 

ya'ni manba ma'lumotlari o'zgarganda hisoblangan ma'lumotlar avtomatik ravishda 

qayta hisoblab chiqiladi. 

Elektron  jadvallarda  siz  ikkala  katakka  (hujayralar  guruhlari)  va  hujayralar 

oralig'iga kirishingiz mumkin. Teskari mexanizmlar havolalardan foydalanishni o'z 

ichiga  oladi.  Bog'lanishlar  hujayraning  nomini  (manzilini)  yoki  varaqdagi 

hujayralar  doirasining  chegaralarini  ko'rsatib,  boshqa  hujayralar  tomonidan 

so'raladigan  qiymatlar  yoki  undagi  ma'lumotlar,  masalan,  qayta  ishlash  uchun 

uzatiladi.  Shunday  qilib,  iste'molchi  uyasiga  kirishda,  unda  saqlangan  (qayd 

qilingan)  manba  xujayrasiga  murojaat  qilish  orqali  u  manbadagi  ma'lumotlarni 

so'raydi. 

Qaytish  mexanizmi  nisbiy,  mutlaq  va  aralash  turdagi  ulanishlardan 

foydalanishga imkon beradi. 

Nisbiy silkalar, nomidan ko'rinib turibdiki, ular manzilga ega bo'lgan ma'lum 

bir  katakka  ishora  qilsalar  ham,  aslida  ular  faqat  iste'molchi  uyaning  holatiga 

nisbatan manba xujayrasining pozitsiyasini aniqlaydilar. Boshqacha qilib aytganda, 

agar iste'molchi hujayraning hozirgi holati o'zgarsa (siljiydi), masalan, nusxa olish 

yoki  tarqatish  paytida,  u  holda  manba  xujayrasining  saqlanadigan  joyi  avtomatik 

ravishda  o'zgaradi  (siljiydi).  Nusxa  ko'chirishda  (ko'chirish  bilan  adashmaslik 

kerak) manba uyasiga silkasi mavjud bo'lgan iste'molchi uyasi nusxasi yangilanadi. 

MS  Excel  da,  silkani  yozishda  nom  (manzil)  belgisini  ishlatadigan  murojat 

odatdagidek nisbiy bo'ladi. 

---

Mutlaq  bog'lanishlar,  ismdan  ko'rinib  turibdiki,  axborot  iste'molchi 

uyasining  holati  va  pozitsiyasidan  qat'i  nazar,  ma'lum  bir  ma'lumot  manbai 

katakchasini ko'rsatadi. 

MS  Excel  da,  nisbiy  yo'nalishlardan  mutlaq  silkalarni  yozish,  hujayra 

koordinatalari oldida $ belgisi mavjudligi bilan farq qiladi, masalan $ A $ 1. 

Koordinatalardan biri nisbiy, ikkinchisi mutlaq bo'lgan ulanishlar esa aralash 

deb  ataladi,  masalan:  A  $  1-bu  kabi  yozuv  bilan  faqat  satrning  koordinatasi 

o'zgarish  paytida  o'zgarmaydi;  $  A1-bu  holda  faqat  ustun  koordinatasi 

o'zgartirilmaydi.