2. Markaziy maydondagi harakat. Markaziy kuch maydoni

1. Markaziy maydondagi harakat 2. Markaziy kuch maydoni

• Zarraning kuch markazigacha bo’lgan masofaning max r dan min r gacha va undan yana max r ga qaytishida radius vektor ∆ϕ burchakka buriladi va uning qiymatiga asosan:
• Trayektoriyaning yopiq bo’lishligi uchun

1. Markaziy maydondagi harakat 2. Markaziy kuch maydoni

• Bitta erkinlik darajasiga yega bo’lgan sistema bir o’lchovli sistema deyiladi. Bunga U(x) potensial maydondagi xarakatni, yassi matematik mayatnikni misol keltirish mumkin. Bir o’lchamli harakat tenglamasi umumiy ko’rinishdagi to’la yechimga ega ya’ni tegishli harakat tenglamasini berilgan boshlang’ich shartalarda yechib, zarraning harakati to’liq aniqlanishi mumkin. Buning uchun energiyaning saqlanish qonunidan foydalanish maqsadga muvofiq

1. Markaziy maydondagi harakat 2. Markaziy kuch maydoni

• Bir o’lchovli hol uchun Lagranj tenglamasi quyidagi ko’rinishda
• Bunda Lagranj funksiyasiga tegishli harakat tenglamasining birinchi integrali energiyaning saqlanish qonunini ifodalovchi birinchi tartibli differensial tenglama yechiladi.

1. Markaziy maydondagi harakat 2. Markaziy kuch maydoni

Lagranj funksiyasi uchun U(x) potensial maydondagi zarra va matematik mayatnik uchun (1-a rasm) energiyaning saqlanish qonuni quyidagi ko’rinishga ega:
Nazorat savollari

• Bir o’lchovli harakat tenglamalarini integrallang.
• Markaziy maydondagi harakatda xarakatni tushuntirib bering
• Markaziy kuch maydoni haqida tushuncha bering
• Effektiv potensial energiya va to’la energiyalarning radius vektordan bog’liqligi ko’rasting.

F O Y D A L A N I L G A N A D A B I Y O T L A R:
1. Ландау Л.Д. и Лифшиц Е.М. Теоретическая физика. Том 1. Механика. М., Наука, 1988
2. Ольховский И.И. Курс теоретической механики для физиков. Изд. МГУ, 1974.
3. Савельев И.В. Основы теоретической физики. Том 1. Механика и электродинамика. М., Наука, 1991.
4. R.I.Xolmurodov, X.X.Xudoynazarov “Elastiklik nazariyasi” I-II qism. Toshkent, fan, 2003 y.
5. Mamatqulov Sh. Elastiklik nazariyasidan ma’ruzalar. T.: Universitet, 1995.
6. Timoshenko S.P., Gudyer Dj. Teoriya uprugosti. M., Mir, 1975.