2. Makroiqtisodiyot fanining tadqiqot usullari. “Resurslar- tovarlar va xizmatlar” hamda “daromadlar –xarajatlar”ning doiraviy oqimi modeli

sf(k₁)=(d+n+g)k₁

Tenglama kapital bilan qurollanganlikning, o’zgarmas samaradorlikka ega bo’lgan mehnat birligiga to’g’ri keladigan kapital va ishlab chiqarishning doimiyligini ta’minlaydigan, faqatgina bitta darajasi (k*) mavjud ekanligini ko’rsatadi. Bu barqaror holat iqtisodiyotning uzoq muddatli muvozanatini ifodalaydi.( 15.5.-chizma).

i,

(d+n+g)k'

( d+n+g)k'

sf·(k')

k'* k'

14.5.-chizma Texnologik taraqqiyotning barqaror muvozanatga ta’siri

(k₁*) ning barqaror (qat’iy) holatida texnik taraqqiyot mavjud bo’lgan sharoitda kapital hajmi (K) va ishlab chiqarish (U) (n+g) sur’at bilan o’sadi. Bir ishchi hisobiga to’g’ri keladagan kapital bilan qurollanganlik (K/ L) va ishlab chiqarish (U/L) (g)- sur’at bilan o’sib boradi. Bu R.Solou modelida texnik taraqqiyot-turmush darajasi uzluksiz o’sishining yagona sharti ekanligini ko’rsatadi.

SHunday qilib, R.Solou modeli iqtisodiy o’sishning 3 manbai-investitsiyalar, ishchi kuchi soni va texnik taraqqiyot o’rtasidagi o’zaro aloqadorlikni yoritish imkonini beradi. Davlat iqtisodiy o’sishga jamg’arma me’yori va texnik taraqqiyotni jadallashtirish orqali ta’sir ko’rsatishi mumkin.

Jamg’arma me’yori qanday bo’lishi kerak? Aniqlaganimizdek muvozanatli iqtisodiy o’sish jamg’armaning turli me’yorlari bilan muvofiqlashadi. SHuning uchun maksimal iste’mol darajasi bilan iqtisodiy o’sishni ta’minlaydigan me’yor optimal bo’ladi. Bunday me’yor “Oltin qoida” ga muvofiq keladi. Jamg’armaning bu me’yoriga mos keladigan kapial bilan qurollanganlik darajasini (k**) bilan iste’molni esa – (S**) bilan belgilaymiz. Oldin biz ishlab chiqariladigan mahsulot iste’mol va investitsiyalarga sarflanadi deb belgilagan edik:

U=C+I

bundan C=Y-Ί kelib chiqadi.

Berilgan parametrlarning o’rniga ular barqaror holatidagi ifodasini qo’ysak, quyidagiga ega bo’lamiz:
C*=f(k*)-dk*,
bu yerda s*- barqaror o’sish holatidagi iste’mol.

Iste’mol hajmi maksimal bo’ladigan kapital bilan qurollanganlikning barqaror darajasi “Oltin qoida”ga muvofiq keladi. “Oltin qoida” bo’yicha kapital bilan qurolanganlik k** bilan iste’mol esa- S** bilan belgilangan.



Y* dk*

dk*

f(k*)

C**

k** k