2 Laboratoriya mashg‘uloti. O‘zgaruvchan tok zanjirlarida energiya iste’molchilarini ketma-ket ulash

2 - Laboratoriya mashg‘uloti.
O‘zgaruvchan tok zanjirlarida energiya iste’molchilarini ketma-ket ulash.
1. Ishdan maqsad: Alohida shaxobchalardagi kuchlanish tushuvini aniqlash (Om qonuni asosida) va oddiy ketma-ket ulangan o‘zgarmas tok elektr zanjirlarini yig‘ishini o‘rganish.
2. Nazariy ma’lumotlar
Elektr zanjiri - deb elektr tokini elektr energiya manbaidan elektr toki iste’molchilarigacha shu energiyani yetkazadigan yopiq yulni tashkil qiluvchi qurilma va elementlarga aytiladi. Zanjirning asosiy elementlariga (generator) ulovchi simlar va iste’molchilar kiradi. Iste’molchilarni manbaga ulashda ketma-ket, parallel va aralash ulash qo‘llaniladi.
Ketma-ket ulangan qarshiliklarda tok kuchi bir xil bo‘ladi. Kirxgofning ikkinchi qonuniga binoan

EU₁U₂U₃U₄I(r₁r₂r₃r₄) I r

Zanjirning umumiy qarshiligi rezistorlar qarshiliklarini yig‘indisiga teng:

r 

Om qonuniga binoan kuchlanishlar:

U₁Ir₁; U₂Ir₂; U₃Ir₃; U₄Ir₄;

Boshqa tomondan Kirxgofning 2 chi qonuniga asosan barcha kuchlanishlar yig‘indisi kirish kuchlanishiga teng bo‘ladi, ya’ni

U_kU₁U₂…U_nIR₁I₂R₂…IR_nI(R₁R₂…R_n)IR_ekv

Bu yerda RekvR₁R₂…R_n.

Ekvivalent yoki yig‘indi qarshilik shunday bir qarshilikki, kuchlanish manbai U ga ulanganda, xuddi ketma-ket ulangan qarshiliklardagi tokka teng bo‘lgan tok hosil bo‘ladi. Elektr zanjiridagi tok quyidagi formula bilan aniqlanishi mumkin:

IU₁|RU₂|R₂ U₃|R₃ ; (A)

Zanjirning quvvati qismlar quvvatlarining yig‘indisiga teng:

I²r₁  I²r₂  I²r₃  I²r₄;

Elektr energiya manbalari ketma-ket ulanganda (Rasm-1.2), manba kuchlanishi ortib ketadi, ya’ni: EE₁E₂E₃E_nnE₀

Bunda umumiy manbaning ichki qarshiligi ham shunchaga ortadi, ya’ni:

R_ichnR₀.