2 laboratoriya ishi

---

2 - laboratoriya ishi. 

 

Anorganik moddalarning olinishi va xossalari. Anorganik birikmalarning 

eng muhim sinflari. 

 

Ishdan  maqsad: 

oksid,  asos,  kislota  va  tuz  hosil  qilish.  Ularning   

xossalarini o’rganish. 

 

Kerakli  jihoz  va  reaktivlar: 

chinni  kosacha,  tayoqcha,  havoncha, 

tomizgich,  stakan,  kolba,  probirka,  qoshiqcha,  shisha  tayoqcha,  filtr  qog’oz,  gaz 

o’tkazuvchi nay, dis. suv, mis(II) sulfat, natriy gidroksid, natriy sulfat, kons. sulfat 

kislota,  rux  sulfat,  ammoniy  gidroksid,  alyuminiy  sulfat,  xlorid  kislota,  kalsiy 

karbonat,    natriy  atsetat,  bariy  xlorid,  kaliy  sulfat,    kumush  nitrat,  osh  tuzi,  rux 

bo’lakchasi. 

 

Nazorat savollar:

  

1. Oksidlar qanday moddalar?  

2. Asoslar qanday moddalar?  

3. Kislotalar va tuzlar qanday moddalar? Ularning formulalarini yozing!   

 

Ishning borishi: 

Oksidlarga  oid  tajribalar: 

1-tajriba.  CuO  ning  hosil  bo’lishi.  Toza 

probirkaga  CuSO

4

  eritmasidan  5-6  tomchi  quying,  ustiga  5-6  tomchi  o’yuvchi 

natriy  (NaOH)  eritmasidan  tomizing.  Natijada  havo  rangli  Cu(OH)

2

  hosil  bo’ladi. 

Hosil  bo’lgan  Cu(OH)

2

ni  ohistalik  bilan  chinni  kosachaga  solib  qizdiring,  qora 

rangli CuO hosil bo’ladi. 

2-tajriba.  Sulfit  angdrid  (SO

2

)  ning  hosil  bo’lishi.  (Tajriba  mo’rili  shkafda 

o’qituvchi  ishtirokida  o’tkaziladi).  Toza  probirkani  qisqich  bilan  ushlab,  unga     

Na

2

SO

3

  ning  bir  nechta  kristallidan  soling,  ustiga  konsentrlangan  H

2

SO

4

  dan  2-3 

tomchi tomizing. Reaksiyada qanday gaz ajralib chiqadi. 

 

Asoslarga  oid  tajribalar: 

3-tajriba.  Rux  gidroksid  Zn(OH)

2

  ning  hosil 

bo’lishi.  Toza  probirka  olib,  unga  2-3  tomchi  rux  sulfat  eritmasidan  tomizing, 

ustiga  4-5  tomchi  ammiak  eritmasidan  tomizing.  Rux  gidroksid  cho’kmasining 

hosil bo’lishini kuzating va reaksiya tenglamasini yozing. Hosil bo’lgan cho’kmani 

2 ta toza probirkaga teng qilib qo’ying. 1-probirkaga H

2

SO

4

 eritmasidan cho’kma 

erib ketguncha quying. Sodir bo’lgan reaksiya tenglamasini yozing. 

4-tajriba.  Alyuminiy  gidroksid  Al(OH)

3

  ning  hosil  bo’lishi.  Toza  probirka  olib 

unga  3-4  tomchi 

Al

2 

(SO

4

)

3

  eritmasidan  quying  va  ustiga  Al(OH)

3

  cho’kmasi  hosil 

bo’lguncha oz-ozdan NaOH eritmasidan tomizing. 1- probirkaga HCl eritmasidan, 

2-probirkaga  cho’kma  erib  ketguncha  NaOH  eritmasidan  quying.  Cho’kma  erib 

bo’lgandan so’ng qanday moddalar hosil bo’lganligini reaksiya tenglamasi asosida 

tushuntiring. 

 

 

---

Kislotalarga  oid  tajribalar: 

5-tajriba.  Sirka  kislotaning  hosil  bo’lishi. 

Toza  probirka  olib  unga  natriy  atsetat  (CH

3

COONa)  tuzidan  ozroq  soling,  ustiga 

bir  necha  tomchi  sulfat  kislota  erimasidan  quying,  bunda  sirka  kislotasi  hosil 

bo’ladi (uni hididan bilish mumkin). Reaksiya tenglamasini yozing. 

 

Tuzlarga oid tajribalar: 

6-tajriba. Normal tuzlarning hosil bo’lishi.  

a)  Toza  probirkaga  BaCl

2

  eritmasidan  5-6  tomchi  tomizing  va  ustiga 

shuncha  miqdorda  K

2

SO

4

  eritmasidan  tomizing  qanday  hodisa  kuzatiladi? 

Cho’kmaning rangiga e’tibor bering. Reaksiya tenglamasini yozing. 

b) toza probirka olib taxminan, unga 5-6 tomchi CuSO

4

 quying, unga 1 dona 

rux  bo’lakchasini  tushiring:  eritmani  rangi  yo’qolguncha  qizdiring.  Reaksiya 

natijasida mis ajralib chiqishini kuzating. Reaksiya tenglamasini yozing. 

 

 

Topshiriq:

  O’tkazilgan  tajribalar  va  bajarilgan  ishlar  yuzasidan  hisobot 

yozing